TORIBIO ALZAGA (Donostia 1861-1941) Euskarazko antzerkigintza suspertu eta elikatu duen idazle oparoenetakoa. Testu-sortzaile eta egokitzaile ez ezik, zuzendari, antzezleen irakasle eta oro har teatroarekin zerikusia duten lan-mota gehienetan aritua. Euskal Herriko lehen teatro-eskolan, hau da, 1915ean Donostian sortutako Euskal Izkera ta Iztunde Eskolan, zuzendaria izan zen hasieratik 1936ra bitartean. Egile gisa, batik bat umorezko antzerkiak idatzi zituen, inori kalterik egiten ez dion umorez eginak. Bestalde, estilo erraz eta hurbila erabili zuen, lehenengo entzunaldian ulertzeko modukoa. Eragin handia izan du bere garaiko eta ondorengo antzerki-egileengan.
Adio du izena Bitoriano Gandiagaren azken liburuak. Bera hil eta hiru, ia lau urtera plazaratzen da, baina egileak berak utzi zuen argitaratzeko prest, poemak sailkatuta eta atalentzako sarrerak idatzita. Joxe Azurmendik bere hitzaurre jakingarrian azaltzen digunez, Bitorianoren adioa da munduari. Formaz nahiz gaiez, bere obra osoaren errepaso bat bezala nolabait. Bere bizitzaren errepaso bat ere bai. Eta bien bilduma halako bat.Liburuaren lehen partea, Orbelaun-Arantzazu deritzana, bere haurtzarora itzultze bat da: txikitako familia-oroitzapenak biltzen ditu bai poemetan bai hitz lauzko sarreran, euskara batuz hasi eta, oroiminak hizkuntzari ere eraginda, etxeko bizkaieraz segitzen duen testu hunkigarri batean. Arantzazuko bide zaharrak bigarren atalean berak maite eta ezagutu duen mundu zaharraren eta aurrerapenak dakarren beste baten arteko tenka nabarmentzen digu.Horrela joan gaitezke liburua osatzen duten zazpi ataletan barrena, gaiak, eraginak eta asmoak aletuz. Dena dela, nahikoa bedi esatea emozioz eta edertasunez beteriko bilduma dela. Joxe Azurmendiren hitzekin esatearren: Liburu hau adioaren melankoliak tindatua dago guztia. Minbiziak urrats agudotan geroz hartuagoa, Gandiagak bukatutzat eman beharrak dauzka ja hemengoak. Bizi zela ondoen egiten zuena eginez amaitu zuen Bitorianok: poema ederrak oparituz Euskal Herriari eta euskal irakurleoi.
Dieciocho autores se han reunido en torno a este libro: Se les pidió que escribiesen una carta a las presas y presos políticos que están dispersados por las cárceles de todo el mundo. Presa o preso politico vasco, una combinacion peligrosa, sobre todo para quien este al otro lado de las rejas. Con este libro se ha querido abrir el siempre corto y pequeño locutorio, invitando a un grupo de autores y autoras a escribir una carta. Para la ocasion cada autor ha escogido su propia manera de realizar el trabajo, ficcion o carta abierta, reflexion o escrito intimo. El resultado, este libro. Aurelia Arkotxa, Itxaro Borda, Harkaitz Cano, Lutxo Egia, Julen Gabiria, Lander Garro, Arantxa Iturbe, Koldo Izagirre, Karmele Jaio, Anjel Lertxundi, Itziar Madina, Xabier Mendiguren, Laura Mintegi, Xabier Montoia, Jokin Muñoz, Paddy Rekalde, Pablo Sastre e Iban Zaldua son las escritoras y escritores que han participado en el libro.
