Camilo Gonsar

El mundo de Debacle no es precisamente aquel que se deriva de una consideración especial o particular de la realidad, no es un mundo para ser captado por medio de un esfuerzo de la imaginación o de un desciframiento de la metáfora. Se trata, por el contrario, de un mundo perfectamente comprobable fuera de la novela y, por consiguiente, tal como aparece, tiene ese carácter de las cosas de una pieza, de aquellas que hay que tomar o dejar, atender o darlas al viento. Y si la realidad puede aparecer a veces ridícula y cruel no es porque el escritor nos la presente así a través de una técnica especial de distanciamiento [...', sino porque tal vez es ridícula y cruel.

Ó subtitula-la presente obra coa palabra semirreportaxe, se cadra Camilo Gonsar maniféstano-lo seguinte: o argumento quere consistir, efectivamente, nunha reportaxe, aquilo que tenciona o personaxe que fala en primeira persoa, unha reportaxe na sua vila sobre un episodio da guerra civil; pero tal obxetivo ficara falido, pois a resposta a cuestion quen matou o Perito de Guitian mal pode ser dada por aqueles que non queren nin oir falar do tempo pasado do 36, sen dubida interesadamente. De ai a denominacion semirreportaxe, isto e, reportaxe que so chega a metade, que non consegue o que realmente pretende. Ocorre non obstante, que desde o momento -esclarecedor e rotundo acto simbolico- en que o reporteiro esquece o magnetofon na casa do semi-esperpentico Dr. Zhivago, unha realidade superior acaba de imporse: a do presente, a realidade dolorosa que, de maneira patetica e con trazo seguro, o escritor nos ha revelar esa tarde e esa parte da noita nas que o desproposito e mailo absurdo seran de novo lugar comun das nosas vilas, no caso de se producir nelas algun suceso imprevisto.

Camilo Gonsar, Camilo González Suárez-Llanos (Sarriá, 1931) foi un dos máis activos renovadores da novela e o relato na década dos 60, pertencente ó grupo da chamada nova narrativa, xunto con Méndez Ferrín, Rodríguez Mourullo, María Xosé Queizán, Carlos Casares, etc., e Cara a Times Square (1980) é un dos exemplos máis brillantes da súa recoñecida calidade literaria. Novela interior, viaxe ó coñecemento das cousas, máxica alegoría, reflexión permanente, contradiccións, pasmo...

Todo parte de un encuentro casual o, ¿quién sabe?, quizá no tan casual en los alrededores del Greenwich Village neoyorquino, ya de noche. Un encuentro de dos extranjeros -extranjeros no sólo en relación con Manhattan y con los EE.UU., sino también el uno para el otro-. En efecto: ambos acaban descubriendo que proceden del mismo país, pero esta coincidencia, en vez de acercarlos, los aleja definitivamente. De todos modos, antes hay un largo paseo hacia Times Square durante el cual se desarrolla una convesación no tan inconexa y arbitraria como en principio pudiera parecer, ya que se deriva de las extravantes obsesiones y creencias del caminante que se convierte en el protagonista principal de la historia, y un relato en el que éste da a conocer una etapa de su vida aún reciente y para él decisiva, y un final del paseo desembocando, no precisamente en Times Square, sino en una prolongación de la noche a cargo de un tren fantástico y de una no menos fantástica ciudad.

"Estes contos teñen quid, misterio e suceso, que son a esencia do conto", escribiu Ánxel Fole dos contos deste libro no momento da súa aparición. Con estes relatos deuse a coñecer Camilo Gonsar en 1961 na colección Illa Nova da editorial Galaxia. Neles pódese adiviñar un aceno lonxano de Pío Baroja e Dostoievski. O conto "A volta" ten sido xustamente eloxiado pola graza coloquial do diálogo dos seus protagonistas.

Esta historia levanos dende Reikiavik, onde dous galegos coinciden ao trocaren moeda nun banco, á cantina solitaria dunha estación da Galicia interior, na que se reúnen tres amigos para illarse da mediocridade e tentar fuxir dunha vida monotona e predecible. Lor, o protagonista da novela, e un galego que sendo mozo abandona a vila natal para dedicarse a percorrer o mundo. A noite da aurora contanos as razons que o obrigan a escoller unha vida erratica, de aventureiro, no canto de aceptar unha existencia doada e sen riscos. A potencia evocadora da prosa de Camilo Gonsar, o seu domino do dialogo e a perspicacia das suas intuicions complementanse cun marabilloso retrato dos personaxes no marco da capital de Islandia, cidade que se describe cunha sinxeleza plastica abraiante. Novela sobre o desarraigo, esta e a historia dunha amizade, dun amor apenas iniciado e dunha decision: abandonar a propia patria. Reflexion xenial sobre o destino, esta obra e unha mostra excepcional de sabedoria narradora.

Este libro reúne os relatos completos de Camilo Gonsar, autor dunha das obras narrativas máis singulares das escritas en Galicia desde a década de 1960. Entre Lonxe de nós e dentro, publicado en 1961, e Arredor do non, de 1995, o seu mundo ficcional afírmase e expándese. O tradicional pode ser moderno e o autóctono semellar alleo, vida urbana e vida rural non se opoñen, narración e pensamento fúndense para penetraren no lector con esa humilde capacidade de suxestión que só os grandes escritores posúen.

A novela que se recupera no 2005 na colección literaria amosa algún dos trazos definitorios que a obra que Camilo Gonsar publicaría posteriormente. Unha primeira novela dunha madureza abraiante, que conta o deambular dun estudante galego polas rúas de Madrid nos prieiros meses do ano 1959, itinerancia na que se insiren interferencias do seu pasado, lembranzas que xorden na memoria do protagonista e serven para acentuar a dimensión temporal, na que o autor quere salientar a importancia que cada día da vida ten valor de seu. Andar dialogar e pensar son os tres eixos dunha narración que prefigura a orixinalidade e singularidade que acada a obra literaria de Gonsar no contexto da narrativa galega contemporánea. A novela xorde das coincidencias, das encrucilladas no espacio e no tempo, dos cuzamentos de vidas nunha narración dialogada, escrita sen srestas, e que expón un relato que ilumina pouco a pouco os matices dalgúns dos enigmas da existencia.

fraggin Publicada por primeira vez no ano 1983, Galaxia reedita esta novela en edición corrixida polo autor Desfeita iníciase cunha pescuda, a das causas dunha morte acontecida a raíz da sublevación militar de 1936. Mais, pouco a pouco, é a realidade do franquismo a que xorde e se acaba por impoñer. O despropósito e o absurdo dunha sociedade que se mente a si mesma, que se disfraza do que non é. Camilo Gonsar escribe unha novela que se converte no mellor instrumento para erguer a tona da hipocrisía e para deixar ao descuberto a degradación dunha realidade ridícula e cruel.