Pako Aristi

Pako Aristik Urari ostutako poemak poesia liburu berria aurkeztuko du Susa argitaletxearen eskutik.Urari ostutako poemak izena du Pako Aristiren liburu berriak. Honela mintzo zaigu: Bosteraino kontatzen jakitea aski zait bizitza ulertzeko. Bost: nire bakardadeak dira bost. Lau: nire lagunak dira lau. Hiru: nire ilusioak dira hiru. Bi: nire amodioak dira bi. Bat: heriotza da bat eta bakarra. Gogoetak barreiatuz, istorioak kontatuz, hemen eta orain bizitzearen intentsitatea dastatuz, bidaia samur bat eskaintzen digu Pako Aristik, anekdota xumeetatik abiatu eta unibertsoaren neurrira eginak gaudela deskubritu arte.

Koldo Izagirrek gure hizkuntzan artseniko aztarnak aurkitu zituen bezala, Pako Aristi euskararen inguruko diskurtsoa kutsatzen duten gezurrak detektatzen saiatu da liburu honetan: euskara politizatua dagoela, ez dela modernoa, subentzionatua dagoela, erakargarritasuna falta zaiolaHorretarako mila urteko historia marrazten du, Nafarroako Erresumaren garaitik hasi eta gaurdaino euskarak jasan duen endekapen planifikatua deskribatuz.Botere hegemonikoak, berez bereizia zen lurralde bat menderatu duenean, gezurrak asmatzen baititu bere aurpegia ederresteko, eta menderatua konplexuz betetzeko. Gero gezurrok inposatzen ditu, eta guk irentsi egiten ditugu, azkenik, gezurren gainean eraikitako ekimenak antolatzeko.Liburu hau zaplazteko bat da diskurtso desideologizatuen aurpegian; kolpe bat gogoeta alienatuen mahai gainean. Astindua, eta ondoren, katarsia. Hori guztia estilo bizian idatzia, istorio, pasadizo, aipu eta gogoeta zorrotzak erabiliz.Liburu pertsonala, guztiz, baina herri baten hatsa jaso nahi duena. Aspertu behintzat, irakurle, ez zara aspertuko.

Mireni aitonak behin esan zion azkarra baldin bazen, ez zela inoiz aspertuko. Esan zion mundua aski dibertigarria dela, baina inoiz dibertimendurik aurkitzen ez bazuen, sortzeko berak. Eta Mirenek kasu egiten dio aitonaren esanari. Miren erraz galtzen da. Gauza da hegazkin batean galtzeko, tren batean edo ... Santiagoko kaleetan zehar, Galizian. Galtzea abentura handi bat da, eta abenturak zirragarriak dira bizitzeko eta baita kontatzeko ere. Miren Galizian galdu zen behin, Santiagoko kaleetan zehar. Galduta zebilela, gurasoak aurkitu nahi zituen, edo gurasoek bera aurki zezaten. Baina bitartean, abentura zirraragarriak gertatu zitzaizkion: erromes batzuk ezagutu zituen, harpa jotzen zuen kaleko musikari bat, beti atzetik zebilkion udaltzain bibote tente bat, gaztaina saltzaile bat ... Hala, Mirenek ikasi zuen egun bakoitza diamante bat bezalakoa dela, eta bizitzak eskaintzen duen guztia ondo begiratu behar dela. Askotan gertatzen baita zerbait lortu nahian gabiltzan bitartean, horrekin obsesionatu eta gauza interesgarriak galtzen ditugula.

Azken hamar urteotan Pako Aristik idatzi dituen artikuluak biltzen ditu liburu honek. Ez denak, noski: bilduma bat egin behar izan dugu, bizienak, zorrotzenak, samurrenak, hilezkorrenak aukeratuz. 1997ko abuztuan argitaratu zituen lehenengoak, Euskaldunon Egunkaria kuttun hartan, eta 2007ko abuztuan azkenekoak, Berrian. Ez du urtero idatzi, baina bai gehientsuenetan, eta idilio berezi bat izan du Aristik abuztuarekin eta bere testuen zain zeuden irakurleekin. Aurten idatzi behar al duzu? galdetzen omen zioten askok eta askok. Gutunak ere asko argitaratu dira, bere artikuluak miretsiz. Oso gutxitan ematen den sinbiosia lortu du Aristik bere irakurleekin, eta horretan bere jarrerak zerikusi handia du: gaiak globalki lantzen ditu, kritikatzeaz aparte arazoak konpontzeko klabeak emanez. Zintzo hitz egiten du, bihotzetik, eta maisua da errealitatearen diagnostiko zorrotza egiten, gure (eta bere) ahuleziak maitasunaz estaltzen. Besteei laguntzeko ideia beti presente dago Aristiren idazkietan, eta hori irakurleak sumatu egiten. Darabiltzan gaien ugaritasuna ere harrigarria da. Eta bere estiloa guztiz liluragarria: magikoa eta zehatza, kritikoa eta ameslaria, bizia baina landua, literatura eta kazetaritza uztartzen jakin dituen maisu bati dagokion bezala.

Idazlea autoan doa, baina elurteak autopista itxi du Pancorbo inguruan. Poliziak polikiroldegira desbideratu ditu bidaiari guztiak, gaua bertan igarotzeko. Eskursiora zihoan haur talde batek ezagutu egin du idazlea, haien eskolan izan zelako. Gaua elkarrekin igarotzea erabakitzen dute, eta, ordu luzeak arintzeko, bakoitzak ipuin bat kontatuko du. Abentura bat ere biziko dute gaueko ordu txikietan, izoztuta dagoen paraje baten erdian, bizitza eta literatura zein hurbil dauden konturatzeko. Ipuinei egindako komentario eta kritikekin dekalogo bat osatuko du idazleak, haurrek ipuin bat nola idatzi ikas dezaten. Intxaurrondoko ikasleek idatzitako ipuinak fikziozko narrazio batean kokatu ditu Pako Aristik, liburu berezi bezain erakargarria sortuz, haurren sormen freskoa eta idazlearen beterania maisuki nahastuz.

Bitan bakarrik agertzen da itsaso hitza liburu honetan, urrutiegi dago bertako pertsonaientzat, ezezaguna zaie beharbada. Bizi dituzten paradisu edo infernu txikien begira eta mendean daude, Bibliako heroiak bezala. Hala ere, liburu osoa itsaso hurbila da; uhinen itxura hartuz, irakurleari hurreratzen zaio berak bakarrik dakien bezala: erasoka hasieran, azkenean lehertzeko plaia bero baten gainean, irakurlearen arimaren erdi-erdian. Itsasoa da-eta erretzen duen hareatza, eta kapitulu bakoitzak haize beroaren moduan eskulpitzen ditu dunak. Ibai nekatua da, ezer baino lehen sosegu eta deskantsua, ozeanoaren laztana irrikatzen duena. Hori guztia da edo izan daiteke nobela hau, edergarri guztien lorategi galdu haren moduan. Edo nahi baduzue, oihan itsu eta iluna, hitzen katearen handitasunak itzalez margotzen duena. Eta ezari-ezarian amaiera aldean defentsarik gabe, suspiriotan, argi mutu bati sartzen uzten diona, eta orduantxe konturatzen gara aurrean dugun guztia beste argi batez ikusten dugula. FELIPE JUARISTI

Hona euskaldunon artean independentziaren espirituak egin duen ibilbide luzea jasotzen duen liburu argigarria. Saiakeraren baliabide guztiak erabiliz, hala nola kronika historikoak, hedabideak, filmeak, elkarrizketak edota gogoeta filosofikoak, gure egoeraren diagnostiko zorrotza agertzen du, baina ez hori bakarrik: proposamen eta definizio sorta ederra uzten du mahai gainean, irakurlearen esku.Tony Judt-ek dioen bezala, ez dugu beste modu batean pentsatuko, beste modu batean hitz egiten ez badugu. Maiz, zirkulazioan jarri duten gure argazki politikoa begiratzen dugu, eta ez gara gauza horren atzean dagoen eraikuntza linguistiko-inperialista ikusteko ere.Euskaldunok politikaz haserretu gabe hitz egiten ikasi beharrean gaude, etorkizuna irabazi nahi badugu. Hori da heldutasuna herri batentzat: osotasunaren kontzientzia pizten den unea.Liburu kritikoa da, baina atsegina; gogoetatsua, baina bizia; estilo periodistikoan idatzia, baina idazle helduaren eskarmentutik sortua.Kasik nobela bat bezala irakurtzen den kronika zirraragarria.

Scott Barberena bakarrik dago bere gelan; ahulak ditu hankak, eta ezin du handik mugitu; gainera, aita etxetik betiko joan dela uste du. Bere gelako gauzekin hasiko da orduan tratuan (erloju batekin aurrena, eta ondoren beste hainbat izakirekin: gizontto bat, itsasontzia itsasargi bat, kandelak, paperezko kaio bat), eta denen artean plan bat egingo dute, itsasoratu eta Scotten aitaren bila joateko, Pernambucora.Istorio berezi eta sentibera ondu du Aristik: fantasiara hegan egiten duena, baina oina errealitatetik guztiz apartatu gabe; amets gisako denbora-pasa dirudiena, baina hainbat gairi buruz gogoeta egiteko balio duena: hala nola, garaile izatea edo derrotatua izatea zer den gizartearen begitan eta zer den benetan; irudimenaren indarra; gaixoaren errealitatea Hori guztia, betiere, istorio bixi eta jostagarri baten bitartez, eta bixitasun hori, jostagarritasun hori, azpimarraturik geratzen dira Zumetaren irudi koloretsuei esker. Izan ere, luxu bat da, liburuaren barruan artista usurbildarraren hainbat koadro etxera eraman ahal izatea.

Pako Aristiren bosgarren poema liburua da Arrotz eta eder. Noiz izan gara ederrago 17 urte genituenean baino?, esan ohi da xaloki; denok baitugu mundua perfektua izan zeneko oroitzapen bat, nork berea, uste izanik zerbait irabazten edo zerbait galtzen dugula biziaroen kontrakarrean. Nolanahi ere den, poetak gogorarazten digu, arrotz garela herentzia kultural eta sozialaren menpeko bizi garen artean; eta menpekotasun horretatik askatzen garenean agertzen dela gure benetako izaera, eder bihurturik. Noiz izan gara ederrago gaur garena baino?

Hay un momento en la vida donde el pasado emerge con fuerza. Zarko Petan, figura indiscutible de las letras eslovenas, buceó en sus recuerdos más íntimos para trazar con detalle el retrato de su padre,un hostelero al que la llegada del comunismo arrebato cuanto tenia. En Tras los pasos de mi padre, Petan dibuja un fresco demoledor del pais que le toco vivir. La carcel, las nacionalizaciones, el miedo y la sinrazon aparecen ante el lector en toda su crudeza gracias a una voz lucida donde la amargura queda siempre suavizada por el poder de la ironia. Humor, poesia e indudable calidad literaria se reparten por igual en esta novela corta donde ficcion y realidad conviven para enseñar que la identidad termina en la memoria, y que la dignidad del hombre se mide en la peor adversidad.

(Beterriko liburua 2005) Denboraz eta patxadaz landutako 63 pieza txiki daude liburu honetan: ipuinak, poemak, gogoetak, saiakerak... Fikzioa eta kronika, biak nahastu ditu maisuki idazleak, bizitzaren bidaia luzea hobeto ulertzeko, eta bidaia horretan irakurleei gozatzen laguntzeko asmoarekin.Hain pertsonala den bere ikuspegitik idatzi ditu idazleak testu hauek, betidanik hain berezia iruditu zaigun bere sentiberatasun dotore hori erabiliz. Testu biziak dira, lerro landuak, bakarka eta banaka irakurtzekoak, baina denen artean liburuari sakontasun liluragarri bat eransten diotenak.Gauza txikiekin lan eginez idazle handia izatera iritsi da Pako Aristi azken urteotan, inork uste ez duen tokitik literatura ateratzen dakielako. Haren hainbat artikulu antologikoak bihurtu dira. Eta orri hauetako samurtasun zorrotza ere laster gogoangarri bihurtuko da irakurleen oroimenean.