Patziku Perurena

Badira liburu honetan Goizuetaren historian sekulako inportantzia izan duten dokumentuak, eta herria maite duen edozeinek irakur litzake. Batez ere, bere ibilera ugarian nolatsu gobernatua izan den ikasi nahi duenak. Besteinekoan, denetatik baldin badu ere, etxea eta jendea du bihotz eta ardatz Goizuetako dokumentu zaharrak liburuak. Nolabait esan, herria jendez poztera baitator, etxez etxe eta menderik mende, goizuetar bakoitzaren ikasminari esker, ardo zaharra bezala ontzera.

Goizuetan bada gizon batHunkigarriak, bertsoak. Eta zenbat aldiz ez ote ditugu kantatu hainbat afalondotan. Izanez ere, horren ederki paratu zizkigun Mikel Laboak, hautspetik atera eta []. Goizuetako kanta xahar horren sustrai bila, hasi banintzen hasi, jainko ttikiak bestek ez daki, zenbat buruhauste ibili izanen dudan geroztik, beste hogeiren bat urtez edo, hara eta hona, maitale liluratua bere guzizko maitearen atzetik bezalatsu. Halatsu deskribatzen du autoreak ikerketa lan erraldoi honen abiapuntua eta garapena. Aitortu beharra dago liburu honen orrialde bakoitzean antzematen dela autorearen pasioa, grina eta jakin-mina eta asmatu egin duela ageri diren leku eta gertakari ilunez irakurlea liluratzen.Ez da hau, hala ere, Trabukoren historia tristearen kontaketa hutsa, hori bada ere abiapuntua. Atari eder bat da bestela inongo historia-liburu marduletan ateratzen ez diren herritar xume aspaldi hildakoen grinak, maitasunak eta bizimodua ikasteko, burdinolen inguruko elezahar ilunak ezagutzeko: olajaun eta meatzarien arteko istiluak, noble eta bilau arteko espak, arrazakeriak, amodio eta gorroto kontuak, heriotzakGoizueta eta inguruko herri eta auzo, leku eta jendeak dira liburu honetako pertsonaia nagusi, baina aise ikus daiteke Euskal Herri berdeko beste hainbat eta hainbat herri, auzo eta jende Goizueta eta inguruko horien baitan.Liburu hau irakurtzen duenak ez du modu berean entzungo Mikel Laboa kantari: Goizuetan bada gizon bat

Mendi buelta bat, artxiboetara joan-etorri bat, libururen batean aurkitutako datu bat edo oroitzapenaren zokoren batetik sortutako hitz ahantzia, horietako edozein zertzelada izan daiteke liburu honetako pieza bakoitzaren ernamuina. Hizkuntza du abiapuntu Perurenak, hizkuntza bizia, garai batekoa edo oraingoa; oso estilo pertsonala erabiltzen du, berea eta identifika erraza, baina iradokizunez betea. Hizkuntzaren barruan ari da autorea, senaren argi-mutila hartuta, mugarri bila, dakiguna ikasten, edo genekiena, behintzat. Ez gara ohartzen, baina, horretan dugu atseginik handiena. Ikasmin handia izanda ere, aurrez dakiguna besterik ez baitugu ikasten. Gure bihotzak bere eskema zaharren arabera antolatzen baititu material berri guziak, lehenagotik dakienera egokitzen ez den guzia aintzat hartu gabe.

Azken 300 urte inguruan, Leitza eta inguruetan gertatu diren heriotza bortitzen berri jaso du Patziku Perurenak, bilketa historiko eta etnografiko itzel baten bitartez: batetik, udal, epaitegi eta elizetako artxiboak arakatu ditu; bestetik, herriaren memoria jaso, zaharrekin konfidantzan izandako solasaldi luzeen bitartez. Horrela osatu du bilketa mardul eta harrigarri hau, Nafarroako ahozko euskararen kolore eta zaporez ondua.

Era askotako lanak biltzen ditu liburu honek: egunero bizitzeak eta liburu irakurtzeak eragindako kritika eta gogoetak: gure prentsaz, kulturaz, literaturaz, politikaz, dantzaz, bertsolaritzaz, kirolaz, triperotzaz, sexuaz, utzikeriaz, hipokresiaz, ijitokeriaz eta baita ijitotasunaz ere… Hainbat aldizkaritan argitara emandako artikulu galduak… Esaldi aforistikoen bidez zabaldutako iradokizunak eta sumak edo egileak horren gogoko dituen Goizueta eta Leitza bitarteko hiztun xaharren ahotik jasotako zilar hotsa artxiboetako urre-printza galduekin nahastuz moldatutako artikuluak, Patzikuren ohiko estilotsuan, euskararen beraren bizitasun eta edertasun bila burutuak.

Leitzako bordak, sorreran (1557-1965) es un libro del autor Perurena Loiarte, Patziku editado por PAMIELA EDITORIAL. Leitzako bordak, sorreran (1557-1965) tiene un código de ISBN 978-84-9172-181-9, de la coleccion (EUS).SAIO ETA TESTIGANTZA y consta de 512 Paginas.

Con la fuerza de un lenguaje atrevido e irónico, cualquier suceso o nimiedad es motivo para que Patziku Perurena transmita por medio de su prosa los sentimientos más encontrados que dificilmente deja

Beti esan ohi da, hizkuntza bat ez dela egitura gramatikalen konbinaketa hutsa; badela hitz, soinu, kadentzia bakoitzaren atzean mukuru zer bat -sen, jenio, edo dena delakoa deitu dezagun-, mundu ikuskera bat azalarazten diguna. Koloreak euskal usarioan izeneko lan honetan, Patziku Perurena gisa horretako teoria batetik abiatzen da, koloreak euskal tradizioan izan duen erabilpena azaltzeko. Interpretazio ugari ageri da liburuan -interpretazio den aldetik eztabaidagai, dudarik ez da-; hala ere, beste interesik ez balu ere liburuak, izango luke bat garrantzi handikoa: bilketa lan zeharokoa. Corpus baten osatze lana.

Maiz entzun ohi da, euskaldunak grina itsua erakutsi duela, numeroak erdaraz erabiltzeko joera gaizto horretan. Ez dut ukatuko, batez ere, atzenaldian hala erakutsi ez duenik. Baina, nere iduriko, joera gaizto hori hutsaren hurren gelditzen da, euskaldunak numero arrotzak bere senera moldetzen erakutsi duen mainaren eta xarmaren aldean. Herri literatura guzian, eta batipat haur literaturan, hagitz erabilia da numero sorgindu jostaria. Hitz soilari, aparteko indar poetikoa, grazi berezia, eta majikotasun aparta ematen baitizkio numeroaren jokoak. Zenbait aldiz, poema, kanta edo bertso baten graziari ere numeroak eusten baitio. Hitzen tartean, baldin egokiro erabilia bada behintzat, kristal garbia jotzen duen eguzki dindak bezala jokatzen du numeroak: urre kolore dirdiratsu batez jazten du hitza, eta zilar soinu xoragarriz alaitzen.

Behin hala leitu omen zion Patzikuk Antonio Machado poeta haundiari: «en nuestra literatura, todo lo que no es folklore, es pedantería». Amodio librea Parisen aurkitu zuten gure abertzale gazteek, or

...Munduko sorkarien zinezko izatera ezin iritsi denez, sorkari bakoitzaren ordezkorik xinplenak eta erabilgarrienak sortu ditu gizonak: izenak, lumeroak... munduko errealitatea tasatu eta beregisa erabiltzeko. Baina, ez al da nekagarri, inguruko gauzen ederra gozatzeko giza gogoak dituen aukera zoragarri guziak abstrazio huts honetaraino agortu beharra? Bai, putzu bati edo harri bati liluraz begira dagoenarentzat, ez dira deus putzu, harri, edo bat hitzak; eta horrexegatik da nire atsegina ere deustara abstraitu ezinezkoa.(Etziko kontuak atzo)...Beharbada, horrexegatik hartu gaitu Patzikuk begitan euskararen taxidermia hutsera jo izan dugun hizkuntzalariok, bizi garen kulturaren alferrikako hustuketan aritu garelakoan. Eta beharbada arrazoi bera dela eta, ez du fikzio hutsik maite: izanez ere, bere gustoko lekuaz eta giroaz arroztu den fikziokumeak, hainbeste gauza ukatu behar ditu egunaren buruan.... Horregatik ez du Patzikuk, inongo hortzemuga exotikoen premiarik; atarira orduko baitauzka muturraren aurrean bere bihotzeko zeru-lur hondogabeak, berak nahi bezala inork inoiz sentitu, arakatu, gozatu gabeak.(Hitzaurrea, Mikel Olano)