XOSE CID CABIDO

A figura de Antón Reixa resulta imprescindible para comprender os múltiples cambios na cultura galega das últimas décadas. A súa obra comezou na poesía para, sen abandonar nunca a escrita, continuar por campos creativos e de comunicacion tan diferentes coma o rock and roll, a videoarte, a performance, o teatro, a radio, a television ou o cinema. En todos estes ambitos e empregando como principais ferramentas o humor, a ironia critica e a vontade de intervencion social, logrou abrir novos camiños nos que a cerna expresiva da cultura popular dialoga de forma inedita coa sociedade do espectaculo. E sempre, mantendo Galicia como referente central arredor do que xira toda a sua variada producion, co proposito de crear un novo espazo simbolico dende o que repensar o pais. Nestas conversas co escritor X. Cid Cabido e co critico Manuel Xestoso, Anton Reixa vai debullando os aspectos mais relevantes da sua biografia, as claves do seu traballo e as liñas esenciais do seu pensamento artistico e politico.A figura de Antón Reixa resulta imprescindible para comprender os múltiples cambios na cultura galega das últimas décadas. A súa obra comezou na poesía para, sen abandonar nunca a escrita, continuar por campos creativos e de comunicacion tan diferentes coma o rock and roll, a videoarte, a performance, o teatro, a radio, a television ou o cinema. En todos estes ambitos e empregando como principais ferramentas o humor, a ironia critica e a vontade de intervencion social, logrou abrir novos camiños nos que a cerna expresiva da cultura popular dialoga de forma inedita coa sociedade do espectaculo. E sempre, mantendo Galicia como referente central arredor do que xira toda a sua variada producion, co proposito de crear un novo espazo simbolico dende o que repensar o pais. Nestas conversas co escritor X. Cid Cabido e co critico Manuel Xestoso, Anton Reixa vai debullando os aspectos mais relevantes da sua biografia, as claves do seu traballo e as liñas esenciais do seu pensamento artistico e politico.

Con Unha historia que non vou contar, o sempre agardado escritor Cid Cabido retorna á actualidade cunha novela que cuestiona os moldes da propia ficción. Dinamitando os cimentos da novela e partindo dun estilo depurado e persoal que sempre caracterizou ao autor, Unha historia que non vou contar conforma unha novidosa e intrigante narracion protagonizada por un escritor que habita un apartamento en plena Porta do Sol viguesa, fronte ao Sereo de Leiro. A partir dun suceso real que conmocionou o Vigo dos anos 70, a novela arrastra con voracidade ao lector por unhas paxinas ateigadas de intriga, de humor, de orixinalidade e de constantes referencias cinematograficas que conforman o particular universo literario de Cid Cabido. Unha historia que non vou contar enfronta ao lector as miserias e contradicions da sociedade viguesa dos ultimos estertores do franquismo e, ao tempo, convidao a repensar a propia construcion literaria do que e unha novela, botando man dos recursos narrativos propios da non ficcion. Sen dubida ningunha, estamos diante dun gran libro, que suscitara interese e debate dos lectores e da propia critica literaria.

Esta carta le ha sido enviada para traerle suerte. El original se encuentra en Nueva Inglaterra. Ha dado tres vueltas al mundo. Se la envía a su suerte. Le llegará la suerte en los cuatro días siguientes a la recepcion de esta carta. Esto no es fantasia. Mande fotocopias a personas a las que considere que debe dar suerte. La ciudad es un microcosmos que parece regirse por sus propias leyes. Sus habitantes aparentan vivir bajo la seguridad que proporciona la rutina diaria. Pero tras esa normalidad se encuentran, se conocen o se cruzan personas que viven en la frontera entre lo real y lo fantastico.Oralmente por la boca es un conjunto de quince historias en las que Cid Cabido narra, magistralmente, las peripecias de los seres contradictorios que habitan en el absurdo.

Os doce relatos que compoñen Días contados procuran diferentes olladas sobre arealidade inmediata, maiormente urbana, de xeito que o autor imaxina compatible, coexistente, un mundo real e facilmente nomeable con outros mundos, xa menos definidos ou desdebuxadamente concretos, que se insinuan co sorriso da ironia por cebo.Cid Cabido percorre unha cidade con ruas e bares e comercios que se chaman coma as ruas e bares e comercios de Vigo, pero que ademais representan calquera espacio urbano, calquera outro labirinto semellante onde a noite facilite a metamorfose necesaria dun contable mentres alguen se ocupa de lavar os contedores do lixo; onde os buzons poden gardar seres vivos ou converterse na entrada secreta que conduce a outra cidade baixo a cidade; onde os trasteiros dun edificio calquera son como trampas contra a normalidade cotia; onde a beleza inalcanzable en forma de farmaceutica se pon demasiado a tiro para ser tan simple; ou onde os periodicos anuncian grandes remedios para grandes males urbanos coma o illamento, as carencias afectivas e a soidade mais insoportable.Unha intencion parece atravesar estas doce historias: a realidade non e nin moito menos un producto acabado, pode reproducirse por abandono ou perfeccionarse ata o limite en que xa non conserva un so elemento tranquilizador. Pero a realidade merece ser sospeitada dende esa constante desviacion de si mesma.

grupo abeliano de Cid Cabido foi a obra merecedora do Premio Blanco Amor de novela 1999, organizado polo concello de Bueu. Cid Cabido (Xunqueira de Ambía, 1959), escritor, guionista, traballa en Edicions Xerais de Galicia, onde dirixe a coleccion Ferros. Autor dunha coidada obra narrativa, na que destacan obras como Dias contados (relatos, Xerais, 1991), Premio Cidade de Lugo de Narrativa; Panificadora (novela, Xerais, 1994), Premio Blanco Amor de novela; e Oralmente pola boca (relatos, Xerais, 1997). En colaboracion co actor Andres Alvarez Vila obtivo o Premio Alvaro Cunqueiro de textos teatrais coa obra Copenhague (Xerais, 1992).En grupo abeliano Seis ou sete mozos circulan durante unha semana por diversos lugares equivalentes a calquera outros. Situados a marxe da sociedade, observan e interveñen. A sua vontade manifestase con inusual potencia persuasiva, modifica o comportamento das persoas, dilue os conflictos. Os compoñentes do grupo, indiscernibles como individuos pola peculiar forma de narracion, saben con certeza o que non queren. Prefiren evitar a condena de traballar para que outros vivan plenamente. E sobre todo, queren irse, non importa a onde, malia ser conscientes de que o mundo e igual en todas partes. A voz narradora de grupo abeliano distinguese pola sua memoria selectiva, o constante ton ironico e unha relativa imprecision comenenciuda.

Unha brillante sátira convoca aquí o ridículo, o que move ao riso. Dicían os vellos preceptistas -Blair, por un acaso- que a grande comedia debe amosar os usos contemporáneos presentando as maneiras reinantes, ao paso que van prevalecendo. Copenhague faino, e resulta a barbarie postmoderna da cidade galega, todos co rimmel ianki velandonos a ollada mentres un etereo culto pluralista ao Capital e oficiado pola cofradia dos xornalistas. Plauto, Terencio, Aristofanes, remexian na mesma bosta na medida en que os que mandaban llelo permitian.De xeito que a obra fala de si, como diciamos, revirase sobre o interior das preocupacions de dous personaxes que podia que sexan os seus dous verdadeiros autores, ao tempo en que o seu debate actua como espello dos costumes. Tanto a si se refere que e a man que sinala a man que nos sinala a cotianidade do noso tempo, de Vigo, de Andres Vila, de Cid Cabido, de todos nos. Como capitulo primeiro do manifesto do Evidencialismo non seria ben comprendido Copenhague. Mais ben habera que ver, mentres se representa, que sentir esta obra como parte dunha comedia moito maior, na que os actores se representan, sen sabelo, a eles mesmos, e dentro da cal eu, deseguida, vou asinar un ha especie de prologo a unha peza teatral titulada, naturalmente, Copenhague.

Volve un escritor que xa demostrara tempo atrás, con imaxinación e ironía, as fendas e recantos máis escuros da nosa contemporaneidade, do que vivimos a cotío, do que imaxinamos ou daquilo que lemos nos xornais. Volve o Cid caracterizado pola contencion estilistica, por prescindir dos requintados e tortuosos adobios linguisticos, pola busca da comunicacion directa e espontanea e polo procurado e consciente proveito que obten ao artellar un discurso literario eminentemente oral que, maila a aparente sinxeleza, amosan unha coidada construccion que deriva nuns relatos coidadosamente improvisados. ¿Que ven significar, pois, este Oralmente por la Boca no corpus narrativo do autor? Estes relatos veñen insistir no afondamento dos lugares comuns que o autor adoita empregar pero, ao noso xuizo, conlevan implicitamente unha maior madureza, un chisco mais de reflexividade, unha dose mais elevada de autocritica e vagar constructivo. Constituindo, pois, un perfecto elo coa sua obra anterior, este libro de relatos gusta de afondar, se cabe con mais atencion, nas ambiguidades, nos dobres sentidos, na percepcion do real tamizada as veces por un fino veo que difumina esa realidade ata chegar a nos preguntar onde esta o limite, onde a fronteira. Mais sobre todo, prefigura moi conscientemente un lector ao que se lle esixe unha participacion activa, un labor de (re-) construccion, de (re-) interpretacion daquilo que se relata dirixido a cubrir lagoas, indeterminacions, baleiros..., feito, ao noso xuizo, que coloca a Cid nese grupo de autores preocupados non so polo contar axil, rapido e ben, senon por un contar que obriga a pensar e reflexionar, un valor engadido ainda pouco comun. Asi pois, desde esa sorte de manifesto evidencialista que prologa o volume baixo o titulo de Extenuacion ata o Agardando a Monroi, singular exercicio de imaxinacion paratextual, dispoñense un total de oito relatos que se articulan conxugando con acerto e alternativamentea primeira e terceira persoa e que construen atmosferas que pouco a pouco camiñan cara ao mais escuro ou o inesperado. Ai agroman personaxes dominados polas dubidas e as veleidades do azar, pola paixon, a incerteza, a violencia, a morte e o absurdo. Un volume, en fin, que testemuña a liña progresiva e de autoesixencia adoptada polo autor. Literatura de e para adultos, desacougada, e desacougante, diante da que ninguen ha quedar in

Faste a un lado, porque o carapucho vermello do home Sangue impídeche captar a totalidade da pedra. Algunha man podería estala emboutando. Agavear polo mastro granítico, acadar o sólido picote, empoligarse nel, poñer o cu no seu colo falico e imperfecto.O home do carapucho capta nos teus ollos esa mostra de asenllo pola pedra. El sabe que esta ali espetada. Pero actua como se non quixese participar do seu engado, como se houbese unha boa razon para preferir a inexistencia da pedra hirta entre as xestas e o carpazo. El cala. Xa estas botando de menos o seu dicir aleccionante. Medra o dia. Sentaste no chan e o Sangue imitate coidando sempre de non virarse, para que no seu campo de vision non vaia entrar por casualidade a pedra que a ti tente xa enfoumado.

Haiwort, un oficinista, é chamado por Woolite, sub-xefe de persoal dunha gran empresa, para comunicarlle as causas que o poñen fronte ó abismo do despido... O percorrido de Haiwort na busca dunha salvacion, o desexo de fuxir das ataduras oficinescas ou a neceside aparente de conservar o seu postiño de traballo, a procura e o encontro do terceiro personaxe principal da novela, mais o desenlace que isto provoca, velai o argumento de Panificadora.Cid Cabido acentua e desenvolve o seu peculiar estilo evidencialista para poñelo o servicio dunha dobre critica o que denomina Modo de Corrupcion Capitalista. A voz do protagonista Haiwort, narrador da maior parte da historia, fai unha defensa consciente do ser humano e da natureza en oposicion os intereses das grandes empresas, atentas so a unha dinamica depredadora e productivista que impide ou lastra o reencontro do individuo cos demais e co seu medio natural.En palabras do critico e profesor de filosofia Francisco Sampedro,Panificadora as veces, discorre cinematograficamente, e de feito as alusions as tecnicas da setima arte estan presentes (soberbia a exemplificacion do estupor no paralelismo entre o abre-pecha da neveira e do ascensor), pero onde penso que esta unha das claves para dar conta da calidade do libro e nos mecanismos que Cid Cabido emprega na narracion, e que non son outros que os mecanismos do soño: condensacion e desprazamento, que son utilizados para metaforizar a condicion humana no seo do que o marxismo denomina Late capitalismoEmpregando unha nomenclatura intencionada para crear un territorio narrativo despegado da realidade pero so destinado a pensala criticamente, Cid Cabido presenta, con humor corrosivo e moi coidada sonoridade da palabra, unha historia na que o principal e o acido zume conseguido na maneira de contar.