Xose Manuel Martínez Oca

En Beiramar, vila ribeirá, abalada por unha manifestación posfranquista contra a ''reducción de plantillas'' nos asteleiros Beirarsa da localidade, ponse de manifesto un día -sen estrondos técnicos ou estilisticos, mais cun adobio maxico-pantastico- a traxica andaina cotia dunha serie de personaxes representativos da Galicia urbana na actualidade.

Un neno orfo é adoptado por dona Sara, unha das mulleres máis ricas da vila, viúva dun mártir que dera a vida pola patria, cando o Alzamento Nacional. Mans de neve ten a nova nai, pola brancura e a frieza contante. A mesma frieza que percorre as páxinas desta historia que fala dun tempo histórico cercano e, á vez, tan afastado, o da guerra civil e da posguerra, presentado desde o plano cotián da vida nunha vila castelá á que van segar os seitureiros galegos: un mundo abafante, pechado, no que todo o peso do ceo preme enriba da cabeza.

Os nosos mellores escritores e escritoras deitan as súas letras sobre os camiños de Galicia. Unha viaxe literaria.

Náufragos en terra está constituído por seis relatos, "A presencia", "Cari", "Antes do naufraxio", "Fin de semana", "Os cumios da serra", "Saudade con botella e velador" que son outras tantas historias de amores imposibles, de encontros fortuitos, de almas xemeas en camiños que nunca se chegan a encontrar.Este fermoso libro de relatos conmovera os lectores tanto pol profundidade da analise da condicion humana de cada unha das parellas protagonistas como pola sinxeleza na construccion de cada unha das historias. Martinez Oca demostra a sua habelencia narrativa, o seu dominio dos recursos expresivos e dos diferentes rexistros lexicos, que caracterizan toda a sua produccion narrativa, e que nestes "amores imposibles" acadan cotas de autentica mestria.

Hai tempo que a novela galega viaxa máis alá das nosas fronteiras e dos nosos mundos máis coñecidos. Este é o caso de Martínez Oca, que nos ofrece agora unha divertida e disparatada aventura na África das grandes descubertas, viaxes e exploracions do seculo XIX. Humor, divertimento, imaxinacion e, sobre todo, unha capacidade notable para narrar, para arrastrar o lector no discurso literario, virtude que Martinez Oca ven demostrando de moito atras.As florestas do Mañuema levanos as terras africanas das viaxes de David Livingstone e Stanley. Un grupo de ourensans das terras de Verin, acompañados dalgun portugues cobizoso, emprende a extraordinaria experiencia de ir buscar a Livingstone, que anda perdido nas selvas de Africa, seguindo unha convocatoria do New York Herald. No grupo vai un poeta, un impresor, un comerciante, un filantropo e un taberneiro que, anos despois, narra a aventura a un mozo que cumpre en Vigo o servicio militar. O lector viaxa con asombrosa facilidade nos dous planos: a experiencia do rapaz no cuartel de Vigo, cando os mozos marchan para a guerra de Cuba, e o relato de Luciano Taboada, o "Cuncas", debruzado no mostrador da taberna.

Como consecuencia da morte de súa nai, a protagonista vese inmersa nunha inesperada loita interior que a leva, sen querelo, a analizar a súa vida, a relación coa nai e o anhelo do pai. Nesta novela saen á luz as contradicións que calquera muller pode chegar a ter a respecto das relacións de poder entre xéneros, contradicións que é necesario asumir para acadar a propia seguridade interior, para acadar a liberdade e, en consecuencia, o poder persoal.

Nun tempo que presumimos contemporáneo do lector, o protagonista, xa adulto, regresa á vila onde transcorreu a súa nenez, nun exercicio inútil, como case sempre, de recuperar un tempo definitivamente perdido. En accion paralela, transcorre un ano da vida dese mesmo heroe, nunha especie de flash back que nolo amosa os seus quince ou dezaseis anos, no paso da nenez a adolescencia, coa seu primeiro amor.

Historias que conflúen coma ríos no mar da narración das vivencias humanas. Velaquí a mensaxe de fondo que percorre cada un dos contos que compoñen este libro. Relatos nos que sabemos, por exemplo, como un inmigrante africano reinventa a esperanza na vida lonxe do pais de orixe. Ou nos que nos mergullamos nas vivencias de adolescentes marcados, rapaces que teñen que aprender a ser eles mesmos, quizais fronte o mundo. Eis, tamen, o latexo do relato historico, a maxia do camiño que leva a Compostela, a trusgada do prodixio cotian.