Libros de Folclore vasco, página 32 de 35

Kontu kontari eta bertso kantari datorkigu Iñaki Perurena liburu honetan. Harriaren aitzakian -edo, hobeto esan, harria lagun duela-, mundurik mundu ibiltzeko aukera izan du Perurenak, Euskal Herriko bazter ia guztietan eta mundu zabaleko kontinente ia guztietan. Nola pasadizo xelebreak hala une hunkigarriak, orotariko bizipenak izan ditu Iñakik bere ibilera horietan, eta liburu honetara jaso nahi izan ditu arrazoiren batengatik edo besterengatik gogoangarri gertatu zaizkionak. Berrogeita hamabost pasarte dira denera hemen jasoak. Unean uneko xehetasunen berri ematen digu aurrena Perurenak, hitz lauz; gero, bertso bidez ematen dio errematea. Liburu hau, ordea, ez da Leitzako indartsuaren beste erakustaldi bat, Perurenak ez baitu oraingo honetan ezein marka hausteko asmorik. Aitzitik, harririk mundu eta mundurik harri dabilela izan dituen bizipenen arrastoa uztea beste helbururik gabe osatu du Iñakik liburu hau, bertsoa duelarik oraingo honetan harri.

Toti Martinez de Lezearen eta Juan Luis Landaren Euskal Herriko leiendak/Leyendas de Euskal Herria (berez 2 liburu: euskaraz eta gazteleraz) liburuek bereizgarri hauek biltzen dituzte: gure arbasoen mundu eta pentsakeraren ikuspegi sendo eta ederra eskaintzea. Aita Barandiaranek bildutako altxor paregabeari errespetu osoz jarraituz idatzita daude Euskal Herri osora zabaltzen diren 65 leienda hauek. Geure begien bistan desagertzen ari den ahozko tradizio aberats hori, ilustrazio ikusgarriak daramatza, eta, Euskal Herriko bazter guztiak besarkatzen dituen mapa batean, leienda bakoitzaren kokagunea ere seinalatuta dator.

Paulo eta beraren lana nahi du aurkeztu liburu honek. Garai hartan, I. mendean, eta ekialdeko Mediterranio inguruan ziren era askotako kultura eta herrietan Paulo nola txertatu eta ibili zen nahi da azaldu obra honetako lehenengo zatian. Eta Pauloren idatzietan nolako eragin helenistiko eta judutarrak nabari daitezkeen ere erakutsi nahi da. Pauloren bizitzako zenbait une nagusi ere aipatzen da. Ondoren, Pauloren teologiaren hari nagusiak nondik norakoak diren erakusten da, haren idatziei jarraituz, berak sortutako elkarteetan azaltzen ziren aldian aldiko arazoei erantzunez idatzitako gutunei jarraituz, alegia. Azkenik, Pauloren tradizioaren barruan idatzitako gutunak ere aztertzen dira, nahiz Paulorenak berarenak izan nahiz ikasle edota jarraitzaileren batzuek Pauloren izenean idatziak izan. Gutun hauek ulertzeko behar diren datu historikoez gainera, idazki bakoitzeko mezuak dituen gai nagusiak ere aipatzen dira liburu honetan. Bukaeran, Hebrearrei idatzitako gutunari sarrera ere egiten da.

Euskal literaturako kritikari harrigarriena bihurtu da Markos Zapiain, bere saioetan beti ikuspegi original bat eskaintzen diguna, bere irakurraldietan ohikoa ez den bidea hartzen dakiena, behin eta berriz ustekabean harrapatzen gaituena. 'garbi izan behar du bere tokia ohea dela, bere jarrera etzana eta bere arimaren egoera estasi haluzinatua'. Idazleen koadrila nahiz kapila guztietatik aparte, bere kasa dabil Zapiain, gustuko liburuen ur sakonetan murgilduta, txitxarro literarioaren arrantza bakartian. Horretarako berdintsu zaio Azurmendi edo Balzac, Borda nahiz Freud, Izagirre eta Joyce, Montoia ala Platon, Saizarbitoria zein Rousseau, Txillardegirekin Virginia Woolf. Aipaturiko horiek eta beste asko dabiltza liburu honetako orrialdeetan barrena, guztiak baitzazkio kitzikagarri guztiak deskubrimenduen iturri. Zain duzu letra-zopa, literaturaren oturuntza. On egin.