Libros de Galicia, página 5 de 54

Frei Martín Sarmiento (Vilafranca do Bierzo, 1695 - Madrid, 1772), monxe bieito, é unha das figuras máis sobranceiras da cultura ilustrada do século XVIII hispano e un dos primeiros e máis singulares estudiosos da cultura galega. Amante da sabedoria, lector infatigable, escritor torrencial, atento a moitos dominios da vida cultural do seu tempo, Sarmiento destacou por ser tanto un dos introductores de Newton en España, como o erudito que recupera a memoria da lirica medieval galega; o lector en varios idiomas, ou o escritor en galego do Coloquio de vintecatro galegos rusticos; o medievalista que analiza a documentacion de seculos dos mosteiros galegos, e o cientifico que fai ensaios de electromagnetismo e hibridacion de plantas; o botanico que escribe paxinas fermosas da nosa historia natural, tanto coma o filologo adiantado dos estudios de filoloxia romanica; o correspondente de importantes cientificos europeos, asi coma o viaxeiro que analiza e construe pezas basais da cultura galega; aquel que estaba presto para dar a sua opinion informada sobre asuntos da vida publica, ou mesmo aquel que queria unha educacion racional, da vida e para a vida, e unha escola en galego.Sarmiento. Vida e obra, o libro preparado por Anton Costa Rico para dar a coñecer a figura homenaxeada o 17 de maio de 2002, pretende debuxar o perfil desta senlleira personalidade, percorrendo a sua vida, o seu tempo e a sua obra, que e a dun investigador e un pensador que se manifesta como galego e como ilustrado. Un percorrido que procura facerse co acompañamento de escritos breves saidos da sua pluma, e de varios apuntes informativos que axuden a captar as vicisitudes dunha biografia singular; a de alguen que, como el dixo, nada facia, dicia ou escribia sen ter o seu pensamento en Galicia.Anton Costa Rico e doutor en Ciencias da Educacion e profesor de Politica Educativa e da Historia da Educacion en Galicia na Universidade de Santiago de Compostela. Ademais da sua actividade academica e universitaria, asociativa e civica, e autor dunha ampla

No silencio da noite démonos a man e despedímonos. Don Anxel retívoma unha miga sen deixar de fitarme os ollos. Parecía querer dicir algo que, á vez, lle custaba moito pronunciar. -Non sei de onde vén nin quen é vostede en realidade, amigo Mendiño. Pero teña por seguro que se Rosiña, a Rosiña do meu conto, me tivese escrito unha carta, eu tería respondido a esa chamada sen dílacións. De feíto, creo telo feíto xa.

No comezo mesmo da Idade Media, Galicia está en condicións de dotarse dunha organización particular, entrando na Historia como Reino. Son varios os protagonistas individuais que o fan posible: reis como Teodomiro e Miro, por exemplo; pero sobre todo un home chegado do Oriente bizantino: Martiño de Dumio.

Este libro baséase nalgúns datos da primeira etapa en Carreira, cando a xente maior me explicaba con tanta paciencia e tanto cariño como se vivía "daquela" e nos primeiros anos dos 1990. No entanto a maioria dos datos veñen da investigacion prolongada que Sharon fixo a traves dos anos 90 e os primeiros do seculo XXI. Sharon espera que este libro proporcione as lectoras e aos lectores unha perspectiva desde fora e desde dentro. Podese ver claramente que depende non so do traballo de campo, de entrevistas feitas e da "observacion participante" que son metodos claves dos antropologos sociais, pero tamen do arquivo da parroquia que garda con agarimo a Asociacion de Veciños. Quero subliñar a importancia dos arquivos locais e tamen dos datos, tanto orais como escritos que podemos recoller sobre os tempos recentes. Na antropoloxia historica sabemos que temos que pensar no pasado recente dos nosos informantes. A garda de datos locais polas asociacions locais e un recurso moi importante para estudar Galicia, tanto para as investigacions das epocas mais atras como para as dos tempos mais recentes. Hai que apreciar e dar apoio a isto, asi como a outros esforzos de base local. Esta claro que eu non poderia escribir este libro se non tivese acceso a amabilidade dos residentes e tamen ao arquivo da localidade. Como todos sabemos en pouco tempo se poden perder moitos detalles do que pasou. Nunca imos ter a man todo o que pasou nun sitio, algo totalmente imposible no caso do ser humano. Pero para acceder as perspectivas locais, hai que seguir non so co traballo de campo de bastante duracion, senon tamen coa consulta dos arquivos.

O libro dá resposta a moitas cuestións relacionadas coa historia da parroquia, entre elas cando aparece citada por primera vez nun documento escrito, cando comezou a explotación da mina de chumbo ou quen foron personaxes como o cego da Rieira ou Benito da Culpa, xunto con lembranzas da propia autora e da veciñanza. O Concello de Ortigueira dá as grazas a Lela Castelo Santaballa por recoller toda esta sabedoría e cultura popular que agora permanecerá para sempre conservada nas páxinas de "Loiba na memoria".