Libros de Narrativa en euskera, página 16 de 572

1936ko Gerran ibili eta gero, II. Mundu Gerraren amaieran Frantzian desagertutako Jose Bermejo aitona miliziano anarkistaren arrastoaren bila hasten da haren biloba Bakartxo. Inoiz ezagutu gabeko aitona hari idatziko balio bezala, bilaketaren gorabeherak, ezusteko aurkikuntzak eta horiek sorturiko zalantzakkontatzen dizkigu eleberriak; horiekin batera, familiaren historia berreraikiko du narratzaileak, baita hainbat gogoeta harilkatu ere: sekretuaz, isiltzeaz, bizitza berri bat hasteaz, zaharra ahazteazKazetaritzan ibilbide luzea duen arren, hauxe du Garbiñe Ubedak lehen saialdia fikzioaren munduan, eta azpimarratzekoa da testuaren kalitatea, estilo landu eta dotorea, baita pertsonaien taxuera ñabarduraz betea ere. Ondarroako Udalak eta Elkar argitaletxeak antolatutako Augustin Zubikarai beka-sariaren irabazlea izan zen nobela-proiektu hau.

Abiadura handiko trena haren lurretatik pasatzen dela-eta baserria galdu duen Simon zaharraren eta, Balkanetako gerra atzean utzita, Euskal Herrira heldu den Selma erizain bosniarraren arteko harremana da liburu honen ardatza.Maite Gurrutxagaren pintzelek bi protagonisten hasierako aditu ezinen eta hartu-eman gatazkatsuen testigu izango dira. Baina, zuhaitzetako sustraiek hirietako espaloiak zartatzen dituzten gisan, bien iraganek oraina pitzatuko dute, laguntasun istorio hunkigarri bati hasiera emanez.Eskuartean duzuna desterratutako hegaztiei buruzko liburua da, hegan egin ahal izateko sustraietara bueltatu behar dutenen istorioa.

Somerset Maughamen ustez, Hiru arau daude idazteko, zoritxarrez, inor ez da ados jartzen zeintzuk diren esateko orduan. Honek, ordea, ez du esan nahi aro, lurralde eta estilo ezberdinetako idazleak horiek zehazten saiatu ez direnik. Aholkuen zerrendan, maiz, ideia berbera errepikatu dute: moztu, zorroztu, zuzendu, findu, landu. Hitz laburrak balio badu ez erabili luzea, George Orwell. Amaieratik ahalik eta gertuen hasi, Kurt Vonnegut. Izan ere, Frank Yerbi idazleak dioen moduan, eleberri on bat aiztoarekin egiten da, ez arkatzarekin.Liburu hau aholkurik aipagarrienak biltzen saiatu da; zentzuzkoak, sinestezinak, barregarriak... idazteaz bezainbeste idazleari buruz hitz egiten digutenak. Horregatik, idaztearen harra barruan ez daukan irakurleak ere gozatua hartuko du idazteari, lanari edo bizitzari buruzko tratatu sorta honekin.

Behin aldirik ez alderik den lurraldean beteki loraturik izango garenean, ez zaizkigu haatik erabat oroimenetik ezabatuko, hor xoko batean ukanen ditugu alde eta aldi mugatuotan iragan genituen pipil eta ninika aldiak laino artean lez.

Liburu honetan oroimenen eraikuntzari ekiten dio Canettik, gaztaro baten kontakizuna egiten digu. Idazlearen zahartzaroko literatura ekimen nagusiaren lehen atala da, eta bertan hamasei urte bete zituen artekoak hartzen ditu hizpide. 65 urte zituenean ekin zion idazketari. XX. mendeko autobiografia interesgarrienetako bat dela esan izan da, haurtzaro eta nerabezaro europar baten lekukotza. Gottfried Keller saria jaso zuen lanak.Bost atal ditu liburuak, hiri eta egoitza nagusiak ardatz hartuta. Gurasoak eta familiako beste hainbat kide hartzen ditu hasieran Canettik hizpide pasadizoetan oinarritutako eta xehetasunez betetako testu batean (xehetasunei euren duintasuna itzultzea, hori izan zen agian bere lorpen nagusia). Gainera, lehen irakurketak, ikaskideak, maisuak eta lehen literatur erreferentziak azaltzen dizkigu Canettik.

Odolaren deia, Iñaki Irasizabal Izagirre: Gaztetatik elkarren berri izan ez duten anaia bi berriro elkartzen dira, aitaren heriotza dela eta. Nerabe zakar eta bortitzak izan ziren biak behinola. Gazteenak ganorabako samarra izaten jarraitzen du, asteburuetako zerbitzari gisa bizimodua nola-hala ateraz; zaharrena guraso zintzo eta eraikuntzako negozio-gizon serio bihurturik dago orain. Enpresariak kamareroaren laguntza behar du ordea.Iñaki Irasizabalen nobeletan ohi den bezala, delituak, hilketak eta azpikeriak topatuko ditugu hemen, kalean gurutzatzen ditugun gizon-emakumeen bizitzan txertaturik; egilearen begirada eta kontaera bereziari esker, ilunabarrean etxeko teilatuan zigarroak erre eta garagardoa edatea bezain eguneroko eta natural izan bailitezke xantaia, ustelkeria, sexuabusuak.

Non dago aspaldi haragiztatu nahi (uste) izan genuen aitaren etxearen defendatzaile hura? Zertan dabil gaur? Etxearen jabea da edo errenta eramangaitza ordaintzen du? Kaleratu zuten hipoteka sinatu ezinda? Arima galdu zuen bere etsaiaren besoak moztu ondoren?Non daude etxe haren erasotzaileak? Bertan erasoka diraute edo lausotu dira? Etsai haiek etxeko mamuak ziren, benetako jabeak? Hipoteka sinatzera bortxatu zuten defendatzailea, geroago bere ametsetatik kanporatzeko?Etxea suntsitu edo bakarrik hura erostea zuten benetako nahia?Poema hauetan balizko erantzun banaka batzuk aurkituko ditugu, hurrenez hurren galdera gehiago baizik eragiten ez dituzten ikuspegiak.

Christopher Baldry-k azken hamabost urteetako oroitzapen oro galdu du, Lehen Mundu Gerran borrokan ari zela zaurituta. Etxera bidaliko dute, eri (ero?), baina, hara iristean, zeharo arrotza egingo zaio bere etxe maite berritua, bai eta Kitty emaztea bera ere. Familia-gizon heldu adeitsu hura 21 urteko gazte alai buruarin bihurtu da. Eta okerrena ez da hori: tematua dago duela hamabost urte maite izan zuen neska hura maite duela oraindik, hots, Margaret Allington, langile-herri batean bizi den andre txiro bat.Zalaparta. Eskandalua. Mundua hankaz gora. (Etxe barrutik aterako ez den) tragedia bat.

Esta novela comienza un día de Santa Catalina, en 1190, a los pocos años de que el rey de Castilla Alfonso VIII le quitara, con la ayuda de la Familia Haro, el territorio de Bizkaia a Sancho VI, rey de Navarra. Desde entonces, el Duranguesado -frontera de dos reinos- se ha convertido en terreno de juego de confabulacion politica. El teniente, Petro Latrone, trama junto a Didaco Lupi Haro alguna artimaña para agrandar el poder de Castilla. Sin embargo, el rey de Navarra vigila de cerca el juego sucio de los caciques de esa region fronteriza, con el firme objetivo de proteger el pueblo de cualquier ataque que pueda venir tanto del interior como del exterior.En esta novela coral de Mila Salterain, Ricardo Corazon de Leon, Sancho VII, Berenguela y otros personajes historicos se mezclan con Peru el ciego, Anglesa la sacristana y Prudentzio el bastardo. Entre todos nos muestran la viva imagen de una epoca tormentosa, de una encrucijada decisiva en nuestra historia. La imagen de cuando cayo la noche en el Reino.

Eta hemen ez da ezer gertatu. Nafarroako Kutxaren galeraren aurrean, beste aldera begiratu dute Nafarroako elite politiko eta ekonomikoek. Euren erabakien ardura isiltasunezko belo batekin estali nahi dute, baina liburu honek belo hori altxatzea du helburu. Nafarroako fi nantza erakunde nagusiaren hondoratzearen nondik norakoak azaldu eta arduradunak erretratatzen ditu

OCTUBRE DE 1965. La comparsa de gigantes de Pamplona, imagen típica de las fiestas de San Fermín, es invitada a desfilar en la Quinta Avenida de Nueva York. Pero no todos podrán salir: debido a la discriminacion racial, las autoridades norteamericanas prohibiran la participacion de los dos gigantes negros.A partir de este hecho historico, Muguruza, Cano y Alderete construiran el relato de Manex Unanue, uno de los mozos que debia portar a uno de los gigantes negros que, decepcionado con la decision del resto de compañeros de acatar la orden, decide no volver a casa. La narracion cuenta desde la mirada de este joven, los acontecimientos que marcaron la convulsa sociedad de mediados de los sesenta: los disturbios raciales derivados de la muerte de Malcolm X, las excentricidades de los personajes de The Factory, las alianzas entre los servicios secretos cubanos y los Black Panthers estadounidenses, la psicodelia proto-hippie que inundo los festivales musicales de la epoca, los juegos de intereses de los espias de ambos bandos durante la Guerra FriaDespues de pasar unos años en Cuba donde recibira entrenamiento diverso y conocer al Che antes de su viaje a Bolivia, Manex debera llevar a cabo una mision especial: sacar de los Estados Unidos a un Black Panther que corre el peligro de ser asesinado y llevarlo a la Habana. Para realizarla, no podra hacer un viaje directo, pues la CIA sospecha que Cuba esta implicada en este tipo de acciones incluso en su propio suelo, sino que el recorrido ha de engañar a los agentes de la Compañia que estan instalados en todas las partes del mundo.Una intrigante historia que compagina la ficcion con la realidad; habla de amor, de revolucion y de espionaje. Siempre acompañada por una banda sonora como telon de fondo que se manifiesta de manera grafica y que nos transporta a la epoca.

Bidaiatzea gogoko duen mutil gazte arrunta da Aratz, bere amets, ideia, eta zalantzekin. Arrats batean, Parisko ostatu batean, neska berezi batekin gurutzatuko du begirada, eta, hortik aitzinera, bizitza betirako aldatuko dion lasterketa ero batean murgilduko da, ostatuko neskaren eta harekin zegoen bertze lagunaren gibeletik.Aratzek bere izen berbereko neskaren eta Aitziber lagunaren sekretua deskubrituko du: bi neska gazte, genetika esperimentu berezien ondorioz gizaki arrunten gaindiko ahalmenekin. Baina ez da haiekin interesa duen bakarra. Espartza espioi gazte eta anbiziosoa eta Eguzkitza CIAko agente beteranoa itzaletatik daude jazarka, Aratz neskari eta Aitziberri atzaparra gainean noiz paratuko zain.Nahi gabe, gerla sekretu batean murgilduko da Aratz mutila, bortizkeriak eta ihes etengabeak osatutako zurrunbilo batean. Eta, guzia, begirada batengatik.

Mamuak, Ana Urkiza Ibaibarriaga: Ez diot erantzun. Eta ez da izan erantzun faltagatik. Nekeagatik baizik. Itzalak eragindako akiduragatik.Zu bezain benetakoa naiz egin dit eraso mamuak.Nire irudimenak sortu zaitu erantzun diot, arrazoiak laguntzen didanean eraiki ohi dudan argudioa erabiliz.Hori horrela bada, hil nazazu oraintxe bertan eta libra zaitez nitaz bota dit, zer esaten duen ondotxo dakienaren lotsagabeziaz jantzita.Kontakizun laburrak eta luzeak txandakatuz, beldurrak, damuak, ilusio zapuztuak landu ditu Ana Urkizak ipuin bilduma honetan. Bizikidetzaren gazi-gozoak, bikoteen bakardade konpartituak, gurasoen larritasunak, gaztaroaren ihes ebitaezina, esperantzen ihartze geldoa horra narraziootan begirada zorrotz baina aldi berean amultsu batez landuriko gaietako batzuk.Iraganetik datoz mamuok sarri: noizbaiteko mutil-laguna ager liteke bat-batean, edo bikotekide izan zitekeen baina izatera iritsi ez zena; norberaren itxaropenak eta oroitzapenak ez datoz beti bat besteak dituenekin Bizitzaren erdialdera iritsita, gaztetako ametsak errealitatearekin kontrastatu beharra dator, denboraren ispiluan begiratu beharra, dela seme-alaben imintzio aztoratuetan, dela aita-amen keinu nekatuetan.

Zer gertatzen da ahotsaren espazioan.Zer, ahotsa desagertu aurretik.Eta ondoren, ahotsa desagertu ondoren?Ahotsak mukuru egiten du, gainezka, gehiegikeria modura.Pentsamenduan beti gailendu da hitza. Hitzaren etaesanahiaren erreinuak itzala egin dio ahotsari. Hitzak ahotsailundu du. Esanahiak ahotsa kendu dio hitzari, haragia,gorputza ezabatu dio. Esanahiaren erreinuan hitza ez daeztarritik irteten, ezta gorputzaren tolesduretatik ere. Etaahotsa orokortasunez izan da begiratua, ulertua, ikertua.Bakartasuna, besteekin bakarrak egiten gaituen bakartasuna,alboratua izan da, ertz batean geratu da.Beltzuria ahotsaren espazio politikoaren inguruko gogoetada, horretarako bizitza istorio batzuk zeharkatzen dituelarik.

Haizea nora, burua hara. Haizeak nondik jotzen duen, hara joaten zaigu sarri burua. Nora doanik gabe gehienetan, mahai gainean oharrik utzi gabe. Izan daiteke lepo gainean egoteaz aspertu delako; izan daiteke lepoaz haragoko lurretan zer dagoen jakiteko irrikagatik. Gozoa da buruari joaten uztea, burua joan zaigula besteei sinetsaraztea, geure erokeria propioaren protagonista komiko bihurtzea. Dramari adarra jotzea. Eta barre egitea; joandako buruaz, eta lepo gainean irudimenak hutsuneari emandako zaplaztekoez. Gozoa da ni ez naizen hori izatera jolastea, nireak ez diren galtzetan ipurdia sartzea, uste dudanaren, dakidanaren eta jakin nahi ez dudanaren artean oreka galtzea. Gozoa da aspertu nahi izatea, parekoa begiz jatea, izara-arteko pixoihalak mamu bihurtzea.Gozoa da sinesten ez duzun hura sinetsaraztea. Eta gozoa da kontatzea, barka zenbatzea; bizitza kontatu bai, baina, bizitza ere zenbatu daitekeela ziurtatzea, bihotz erdika bihotz erdika. Dena ziurtatzea, ezer sinetsi ez arren.

Ned Beaumont ez dabil suertean: asteak daramatza jokoan dirua galtzen, eta jokoak ez du buelta ematen. Paul Madvig, hiria gobernatzen duen gangster talde bateko burua eta bere nagusia, adiskide mina du. Henry senatari txotxongilo ustelarekin duen tratuari esker manejatzen ditu Madvigek legez kanpoko negozioak hirian. Baina Paulek, bere tratua sendotzeko, senatariaren Janet alabarekin ezkondu nahi du Neskak, ordea, gorroto du Madvig.Senatariaren semea, Taylor Henry, hilda aurkitzen du Ned Beaumontek klub baten sarreran. Bada denboraldi bat Taylor Henry Paulen alaba Opalekin dabilela, nahiz eta Madvigek debekatu dion harreman hori. Heriotza horren ondoren, norbait hasi da zabaltzen gutun aztoragarri batzuk, hiltzailea Paul Madvig dela zeharka adierazten dutenak Ned Beaumontek inork eskatu ez badio ere argitu egin beharko du zer gertatzen ari den.Kristalezko giltza omen zuen Dashiell Hammettek kuttunena bere lanen artean, edo salbatzen zuenetako bat behintzat. Zuzeneko eragina aitortzen zaio, besteak beste, Coen anaien Millers Crossing filmean. Uzta gorria eta Maltako belatzarekin nobela beltzaz gozatu duenak hemen du, seguru aski, Hammetten emaitzarik finenaz gozatzeko aukera.

Daniel Innerarity filosofoak esaten du Jabier Muguruza dela gure Leonard Cohen partikularra, euskaldunok gure artean daukaguna.Kanadarrak Popular problems diskoa kaleratu berri du, eta arazo itxuraz arrunt horiek, eguneroko egoera itxuraz xume horiek, izan dira beste behin ere Muguruzak bere liburua idazteko orduan aintzat hartu dituenak: Barne-beldurrak, krisialdi ekonomikoa, matxismoa, giza kondizioa, harreman sozialak, sentsualitatea, itxaropenak, bikote-harremanak, barneko indar ezezagunak, kulturaren egoera, bakardadea, duintasuna, zahartzaroa horiek guztiak, umorez zipriztindurik, geure eguneroko bizimoduan txertaturik azaltzen dira Hilen logika ezkutua liburu eder honetan.

Molloy eleberrian, absurdoa eta umore beltza bitarte, Beckettek mundu garaikideaz daukan ikuspegi tragikoa ematen digu. Pertsonaia zein irudietan, giza bizitzaren patetismoa eta sumindura agerian ger

Orube abandonatuak, Garazi Kamio Anduaga: Presaka dator komunera, nazkarekin batera nahasia datorren presarekin. Argia piztu du, bi eskuak konketa gainean. Eta beldurra datorkio bizkarrezurrean gora, buru barrena izutzeko asmoarekin. Beldur da ispiluan zer topatuko duen; eta arnasketan ere nabari zaio, geroz eta ozenagoa baitu.Bat, bi eta hiru. Ez, oraindik ez. Ez du indar nahikorik begirada goratzeko. Begiak arrosa koloreko konketan iltzatu ditu. Gorroto duen kolorea.Paraleloan kontaturiko hiru istorio, espazio bera konpartitu arren hiru garai desberdinetan kokatuak, 70 urteko aldeaz. Gerraostean, Belchiteko kontzentrazio-zelaitik itzuli da Mario; ezagunak ditu herria, etxea, emaztea baina aldi berean arrotz sentitzen da, sentiarazten dute, lekurik eta nortasunik gabe utzi balute bezala. 1989ko Urtezahar egunean, sabela, hozkailua eta etxea ere hutsik ditu Mirenek: heroina atzean uztea lortu du, nola edo hala, baina garesti ordaindu behar izan du bizimodu berri hau. Bere egoera laboral eta sentimental kaxkarra estaltzeko, fikzio bat eraiki du Maiderrek, eta gezur hori sinetsarazi die amari zein lagunei; ispilu aurrekoa uneoro engainatzea zailagoa da, ordea.