Novedades del último mes en libros de Narrativa en euskera

1937-1943 urteetara garamatza Katixa Agirreren nobela berriak. Garai latzak. Espainiako gerra aurrena, eta horren segidan II. Mundu Gerra: ehunka mila gizon lubakietan, itsasoan nahiz airean elkar hiltzen, baina hau ez da gizonen gerra-kontakizun ohikoa, sasoi ilun hartan bere bizia jokatuz beste askorenak salbatu zituzten emakume ausart batzuei buruzkoa baizik. Izan ere, Euskadin gerra galdua zelarik, kartzela eta kontzentrazio-esparruetan preso zeuzkaten senar eta nebei bisitan hasi ziren eleberri honetako protagonistak; espetxera mezu klandestinoak sartzen eta handik ateratzen segitu zuten gero, eta hortik abiatuta espioitza-sare zabal bat eratu zuten, erregimen frankistaren eta haren aliatu aleman eta italiarren xehetasunak ematen zizkiena alaitu frantses eta britainiarrei. Horra, Alava sarea zer izan zen. Garai zirraragarri batean kokaturiko eleberri historikoa ondu du egileak, misteriozko thrillerraren teknikaz osatua eta irakurleari keinu egiten dioten hainbat jolasez aberastua. Irakurketaren plazer hutsa, zure zain.

Apunteak, ametsak, oroitzapenak, hausnarketak, pasadizoak pentsamendu laburrak bildu ditu Karmele Jaiok alfabeto moduan antolatutako liburu berezi honetan. Urtetan zehar landutako testuak topatuko ditu irakurleak A-tik Z-ra, lerro bateko aforismo gisakotik orri bateko gogoeta landuagora, noiz arin noiz sakon, batzuetan poetiko eta besteetan zorrotz. Munduari begiratzen dio idazleak talaia horretatik, eta bere fikziozko lanetan landutako gaietako asko ageri dira bertan: giza harremanak, isiluneen pisua, adiskideak, haur garaiko kontuak Horiekin batera, baina, etxeko leihoa ispilu bihurtu balitz bezala, barrura ere so egiten du, eta bere buruaren erretratu antzeko bat eskaintzen digu, sotila eta intimoa.

Ipuin-liburu honetan ez dago mamurik, baina gauzak ez doaz guztiz ondo. Istorio hauetan egunerokotasun nahasia agertuko zaio irakurleari; elementu fantastikoek desitxuratuko dute errealitatea istant batean. Unibertso honetan, pertsonaia guztiak dira ongi etorriak: saguei higuina dien zientzia ikerlaria, estralurtar arrosak ezagutu dituen gaztea, Mexikoko presondegi batean agertutako dokumentu bitxiak aztertuko dituen euskalduna, tabernako bezeroen elkarrizketak nahigabe entzuten dituen zerbitzaria, erlikiak aurkitzen dituen emakume-santa boteretsua, auskalo zeretik iheska doan korrikalaria, eta mendeku bila dabilen emakume taldea.Zazpi kontakizunek osatzen dute Espekulazioak. Arrate Egañak, bere estilo garbi, arin eta zuzenez, eta irudimena bidelagun, ipuin-sorta bitxia bezain erakargarria aurkeztu digu. Ohiko bere fikzioa koska bat gehiago estutu du oraingoan.

Perdido, 1928. Caskey familia bananduta dago, Mary-Loveren eta Elinorren arteko tentsioen ondorioz. Hori aski ez dela, caskeytarrek bestelako krisi batzuei ere egin behar diete aurre: ekonomia amilduz eta harremanak mikaztuz doazen bitartean, zorigaiztoko zerbait dabil caskeytarren etxeko zokorik ilunenetan zelatan, eta zain dago, egonarriz eta gupidagabe, hurrengo biktima bere sare hilgarrian noiz eroriko

Azken urteotan Touréren sagan zentratuta egon ondoren, guztiz bestelako nobela beltza dakarkigu oraingo honetan Jon Arretxek. Hiri handietako lunpen guneak alde batera utzita, egileak fabulatu duen trama berria bera bizi izandako hiru herrietan garatuko da: Basaurin, Gasteizen eta Arbizun. Eta etorkin, etxegabe, prostituta edo bestelako biztanle zaurgarrien ordez, negozio aitorrezinetan diharduten bertoko aberats eskrupulugabeek hartuko dute protagonismoa.Arbizuko hestebete-lantegi batean gertatzen den txistor lapurreta misteriotsua da abiapuntua, eta hortik aurrera umore klabean idatzitako trama beltza dator, oso beltza, erritmo bizikoa, elkarrizketa ugarikoa, tarantinoar estetikakoa.Txerriak eta loreak ezohiko nobela da, laburra eta pertsonaia bereziez hornitua: Zuriñe Ruiz de Gordoa gasteiztar mandatugile bitxia, Gabriel Abrisketa basauriar enpresari ustela, Fermin Bakaikoa arbizuar txistorgile iluna... Harridura, dibertimendua eta ustekabeak ziurtatuta daude.

Zirtak su eleberri historikoa da, egiazko gertakizun batean oinarritua, protagonista egiazko pertsonaia bat delarik: Egeria, mendebaldeko lehenbiziko emakume bidaiaria eta idazlea. Guregana heldu den bere testutik abiatuta, Ibilbidea liburutik alegia, Testu Zaharrak argitaletxeak argitaratua eta Maite Lopez Las Herasek euskaratua, IV. mendeko emakumearen bidaia luzea kontatzen da, Gallaeciatik Lur Santuraino. Ibilbidean zehar protagonistak biziko dituen gorabehera anitzak agertuko dira, orduko testuinguru berezian eta nahasian kokaturik, Erromatar Inperioaren gainbeheran eta Kristautasunaren hastapenetan, hain zuzen.

Yeonghye emazte zintzo eta apalak, amesgaizto batzuen ondorioz, haragia jateari utzi dio bat-batean, familia osoaren atsekaberako. Hortik abiatuta, hainbat ekintza eta erabaki kateatuko dira, Yeonghye bere ingurutik gero eta gehiago bakartuko dutenak eta gizartearen bortizkeria gero eta ageriago utziko dutenak. Hiru istoriok osatzen dute eleberri hau, protagonistaren senarrak, koinatuak eta ahizpak kontatuak, zein baino zein harrigarriago eta liluragarriagoak, eta hainbat gairi buruz pentsarazten digutenak: patriarkatuaren egiturak, erotismoaren misterioak, erotasunaren mugak, gizakiok animalia eta landareengandik bereizten edo haiekin batzen gaituzten bizierak.

Angela zen herrian, familia zintzo eta tradizional hartan. Gazte zela egin zuen bertatik ihes, ito beharrean, eta Angel bihurtu zen hiri handian, etxekoengandik urrun. Zahartzaroan, baina, osasun makalak herrira eta familiaren abarora itzularaziko dute, bai eta Angela izatera ere. Transexualitatea eta zahartzaroa elkarrekin gurutzaturik, eleberri delikatu baina entretenigarri batean. Irun Hiriko Kutxa Eleberri Saria

Mirande nazia. Mirande poeta miragarria. Mirande pederasta. Mirande euskal literaturaren berritzailea, Prisma asko ditu Jon Mirande idazle paristarraren figurak, eta guztiei heltzen die egileak bere ikerketa lan honetan, azken urteetan haren biografiaz osatu diren informazioak bilduz eta bere ikerketan deskubritu dituen lan ineditoak ere zabalduz.