MIREN LOURDES OÑEDERRA OLAIZOLA

Una mujer recién separada en busca de sí misma. Un médico viudo aturdido por la rutina y la ausencia de horizontes. Una niña que no ha vuelto a pronunciar una palabra desde el asesinato de sus padres. Tres seres humanos golpeados y a la intemperie en dos ciudades unidas por un tren, un proyecto, una nueva ilusion.Quien leyese Y la serpiente dijo a la mujer ya conoce el mundo sensible, perspicaz y sabio de Lourdes Oñederra, que alcanza en esta nueva novela niveles magistrales de emocion y verdad. Una de esas obras maestras escritas a dos manos por el corazon y la inteligencia, una historia inolvidable contada conpalabras conmovedoras y reconfortantes.

Parece como si Lourdes Oñederra hubiese esperado el tiempo necesario para, reflexionando sobre el peso de los recuerdos, poder urdir con éxito una trama excepcional que normalmente corresponde a escritores con una extensa biografia literaria, pues sorprende que en esta primera novela suya haya sido capaz de dar con este intenso relato que ha obtenido el Premio de la Critica y que ha atrapado, por su valentia y riesgo a la hora de descubrir las confesiones de una mujer adulta y casada, a tantos lectores. Escrita en torno a las sensaciones y vivencias de un diario personal que se divide tras las coordenadas emotivas que coinciden con las estaciones del año, la protagonista, una mujer a medio camino entre los treinta y los cuarenta, repasa su vida con lupa, hablando sin concesiones del amor, del cansancio, del aburrimiento, de la amistad, en una epoca en la que los recuerdos de la niñez empiezan a quedar lejos. Los recuerdos que no se comprenden tienen que volver a abrirse una y otra vez, y quiza recordar sea la vida, se nos dice en las paginas de Y la serpiente dijo a la mujer, un titulo que sirve a la autora para mirar alrededor del mundo de la mujer, que carga sus dudas sobre el amor cuando el cuerpo se ha agotado en un itinerario donde todos buscamos refugio, ocupados como estamos en entender la vida, el tiempo y otras ataduras biologicas o sentimentales.

Denbora desberdin ari da igarotzen. Luziak ez daki noiztik, noiz hasi zen denboraren desberdintasun hori, aldaparik gabeko igarotze hori, iraganetik orainera kolore aldaketarik gabe, bide laua, oharkabean pasatze hori lehenetik orainera, urteak laburtu eta minutuak luzatu, loditu egin balira bezala. Goizak arratsaldeetatik urrutiratuz doaz eta motel, oso motel gogoratzen dira goizean gertatuak, baina garden, gordin agertzen dira duela hogeita hamar urte entzundako esaldiak, ikusitako begiradak. Gorputza. Gorputzaren bestelakotze geldiezin hori. Ezinbestean, inevitably, inevitabilmente. Amodiozko nobela bat? Nobela guztiak dira amodiozkoak.

Sommer jaunaren istorioa auzokide berezi bat duen mutiko baten begietatik dago kontatua. Inork ez du Sommerren izena ezagutzen. Horrexegatik hain justu deitzen diote izen horrekin: Sommer (uda). Ibili eta ibili, eta besterik ezean, ibiltzen jarraitzen duen gizon arrotza da herrian. Gertaera bitxi askotan gertatuko da mutikoa harrapatuta, eta beti egongo da Sommerren itzala haien inguruan. Sommer jaunak zama handiko istorio bat gordetzen du bere baitan, huraxe du misterio. Ibiltari amorratu haren ibilietan susmatzen du halakorik. Itzulerarik izango ez duen Sommerren azken urrats haiek konfirmatuko diotena. Intriga eta jakinmina sortzen duen pertsonaia da Sommer jauna. Bizitza modernoaren hondo-hondotik azaleratzen den bakardadearen irudia. Ez da makala mutikoaren bizikizunetan Sommer jaunak hartu duen lekua. Gazte eta helduentzako liburua da. Zinez liburu ederra.

Liburu honetan fonetikazko eta fonologiazko hitzak azaltzen dira, bata bestearen ondoren alfabetikoki jarrita. Fonetikaz eta fonologiaz, hizkuntzaren hotsaz, hizketaz, ahoskeraz aritzeko behar ditugun hitzak dira. Bakoitzaren ondoan zenbait lerro idatzi dira hitzaren formaz, hitzaren edukiaz edo bien arteko erlazioaz. Ikasle eta gainerako ikerlariak gogoan hartuta egin da liburua, kontzeptu oinarrizkoenak finkatu eta hortik aurrerako lanen akuilu izan dadin. Aintzat hartu da, halaber, euskararen errealitate soziologikoa eta horren ondorio linguistikoak.

"Elisa eta Elixabete ama-alabak dira, eta, iraganeko oroitzapen eta zaurien artean, elkarrenganako harreman konplexua eta familiako sekretu mingarriren baten itzala kudeatzen dituzte. Galdutako maitasun banaren ondoko bakardadeari eta memoriari aurre egiten dieten bitartean, identitateari, erruari eta distantzia emozionalari buruz hausnartzen dute. Euskadiren eta Amerikaren arteko bidaia batean, historiak lotura ikusezinak ehuntzen ditu, izan zenaren eta inoiz izango ez denaren artean harrapatutako bizitza markatzen dutenak.Eleberri honek begirada sakona eskaintzen die indarkeriaren zauri oraindik irekiei, baina baita oroimenari, familiari eta Euskal Herriko historia hurbilean emakumeak izan duen paperari ere. Pertsonaien bidez, isiltasunaren eta erruaren pisua arakatzen du, erakutsiz nola biktimak askotan ikusezin bihurtu diren eta nola gizarteak aurre egin dien indarkeriari, justifikazio ideologikoari eta adiskidetzearen beharrari.Hala ere, autorea ez da gai horretara mugatzen; ama-alaba harremanaren garrantzia eta gerraosteko emakumearen rola ere erakusten ditu. Ama figura klabe gisa agertzen da, euskal emakume askoren erresistentzia isila haragituz. Azken batean, identitateaz, denboraren joanaz eta duintasunaren aldeko borrokaz egiten du gogoeta eleberriak."