Libros de Narrativa en euskera, página 4 de 521

Bikote harremanak aztertzen ditu Lertxundik eleberri honetan. Gehienetan, botere harreman bihurtzen dira harreman horiek, eta gaur egungo edozein egunkari hartzea nahikoa da ikusteko ez dela gutxitan gertatzen boteretsuenak bere boterea baliatzea ahulena umiliatzeko eta tratu txarren bidez otzantzeko.“Galdetzen dut: hitzekin —nire hitzekin, alegia— jaso dezaket emakumearen izaeraren isla bat, ez dakit zehatza, baina zehaztasunera hurbilduko dena?”. Honela aipatzen du eleberri honetako narratzaileak bere kezka, Rosaren barruan sartzeko gai izango den edo ez azaltzeko unean. Eta esan behar da maisutasun handiz lortzen duela eleberri honetako pertsonaia nagusiaren barne azpilduretan sartzea. Izan ere, generoko elementuak erabiltzeaz gainera –nobela beltzaren elementuak, intrigarenak…–, gaur gaurko kontakizun bat eraiki du Lertxundik, hizkera bizkor batean, eta gardentasun hotz bizi batez

Bikote harremanak aztertzen ditu Lertxundik eleberri honetan. Gehienetan, botere harreman bihurtzen dira harreman horiek, eta gaur egungo edozein egunkari hartzea nahikoa da ikusteko ez dela gutxitan gertatzen boteretsuenak bere boterea baliatzea ahulena umiliatzeko eta tratu txarren bidez otzantzeko.Galdetzen dut: hitzekin nire hitzekin, alegia jaso dezaket emakumearen izaeraren isla bat, ez dakit zehatza, baina zehaztasunera hurbilduko dena?. Honela aipatzen du eleberri honetako narratzaileak bere kezka, Rosaren barruan sartzeko gai izango den edo ez azaltzeko unean. Eta esan behar da maisutasun handiz lortzen duela eleberri honetako pertsonaia nagusiaren barne azpilduretan sartzea. Izan ere, generoko elementuak erabiltzeaz gainera nobela beltzaren elementuak, intrigarenak, gaur gaurko kontakizun bat eraiki du Lertxundik, hizkera bizkor batean, eta gardentasun hotz bizi batez

Bernardo Atxaga (Jose Irazu Garmendia) 1951an jaio zen Asteasun. Ez zituen 23 urte besterik Ziutateaz (1976an argitaratua) idatzi zuenean eta soldadutza amaitu berria zeukan orduantxe. Literatura abangoardistaren ildotik idatzia; liburu krudela, bizitza den bezala, Borrero Nagusi hilezkorren gisa. Hona zer dioen Atxaga berak:Idazterakoan, ikuspuntu naturalista edo zinematografikotik ahalik eta gehiena urruntzen saiatu nintzen; izan ere, nik ez nuen uste orduan bizi genuen hura historiaren instant ezdeusa zenik, ez nuen uste gertaera jakin batzuetara muga zitekeenik. Iruditzen zitzaidan guk bizi genuena beste askok ere bizi izandakoa zela eta etorkizuneko jendea ere ez zela libratuko, bizi beharko zuela. Horregatik ez nion eman, nire istorioari, espazio edota denbora jakinik? Istoriako printze krudela ezin zitekeen hil. Printze krudelak, Borrero Nagusiak, hala iruditzen zait orain ere, eternalak dira.

Modernitatearen erlijioa aldatu da; jatorrizko erromantizismotik gaur egunera etengabea izan da sekularizatze prozesua. Hortxe ikusi zen Keats poeta erromantikoak bere garaiaren eta aurrekoaren arteko etena: zerutiko mugimendu kristautik giza-agnostizismorako bidean. Sekularizatze hori gabe ezingo litzateke modernitatea ulertu; ezta bere poesia eta sentiera ere. Jatorrizko erromantizismoaren kristau fede galtze horren ondorioz, poesiari egokitu zitzaion haren muina jasotzea. Eta, harrezkero, poesiaren ahotik erlijioaz hitz egiten denean, ez dago, inondik ere, gure elizetako apaizen ortodoxiarik. Maitasunak, adiskidantzak, bizitzak, bidaiak eta erredentzioak berak beste adiera bat arras diferentea erakutsiko du poesia modernoaren orri askotan. Eta, hala ere, orri horietako asko eta asko erlijioz gainezka daude.

Eta ezagutzen dugun munduaren azpian beste bat balego? Eta ezkutuko mundu hau begi-bistan daukaguna baino anker, beltz eta siniestroagoa balitz?Zerk motibatzen du pertsona bat beste bat hiltzera? Areago, zerbaitek justifikatzen al du erailketa bat?Zer gertatuko litzateke bitarteko etiko minimoenak ahaztu, eta Estatuko indar boteretsuenak euskal abertzaleen aurka ekiteko batuko balira?Zerbitzu sekretuek ETA-rekin behin betirako amaitu nahi dute. Big bang! operazioak Euskal Herriko kaleetan izua barreiatzea du helburu. Hor du abiapuntu eskuartean daukazun nobelak. Hortik aurrera, intriga... traizioa... tentsioa...Zirkulua nobelak, irakurlea paparretik heldu, eta ikusi nahi ez lukeen mundu batera eroango du: telebistaren xarmak itsututako gizagaixoen mundura, interes politiko zein pertsonalen aitzakian edozer egiteko prest daudenen mundura...Azken batean, horixe baita esku artean duzun nobelan planteatzen den galdera: zer egiteko prest zeundeke, gizarte honetan NORBAIT izatera iristeko?Eta, ikusi, entzun, usaindu, sentitu edo sinesten duguna beste batzuek ikusi, entzun, usaindu, sentitu edo sinistaraztea nahi digutena baino ez balitz?

Enekoitz Ramirez, Lanbas, etakide ohia, preso ohia, arte salerosle ohia eta lapurra orain, taldetxo batekin euskal jatetxerik onenetan lapurretan ari da. Baina negozioa zeharo okertuko da norbaitek euskal sukaldaritzaren etorkizuna den Kepa Pedrotegi sukaldaria hiltzen duenean. Gau horretan Pedrotegiren jatetxean afaldu zuen Enekoitzi egotziko diote hilketa eta, salaketa horretaz libratzeko bidean, abokatu, sukaldaritzakritiko, polizia eta bestelako jendilajearekin nahastuko da. Baina, haren zoritxarrerako, oraingoan zintzoen aldean.

Zinema japoniarraren panoramika zabala eskaintzen digu egileak, hiru samurai ezagunenak -Ozu, Mizoguchi, Kurosawa- ardatz harturik, bai, baina haien itzal luzeak ilunduriko beste zinemagile handi eta interesgarri askoren berri emanez bidenabar.

Fikzio hutsa izan arren, Zinegotziak neurria hartu nahi dio errealitateari, ahalik eta gehien gerturatuz aktualitate deitzen dugun horretara. Lursail antzua jo izan da aktualitatea literaturarako, eta baliteke horregatik hain gutxi jorratu izana gurean. Zinegotziak ausardiaz apurtzen du tabu hori, orain eta hemen bizitzen ari garen garai berri eta nahasietan beldurrik gabe barneratuz. Egun bakarrean gertatzen da kontakizuna, drama klasikoetan bezala, hiru ataletan banatua. 2013ko ekainaren 6an kokatu du eleberria idazleak, eta egun berean aurkeztu da publikoki. Eskumako zinegotzia berandu esnatu zen Euskal Herriaren independentzia bere eskutik etorri zen egunean. Fermin Etxegoienen Zinegotzia eleberria arestiko esaldiarekin abiatzen da. Eutsiko al dio hordagoari idazleak?

Zeta ez da, autorearen esanetan, eleberri bat. Ezta ipuin bat ere. Zeta istorio bat da. Maitasunaren eta desiraren mugetan, gizon xume bat bere herrixkatik mundua amaitu eta lurralde ezezaguna hasten den ertzera eramanen duen istorio bat. 1861. urtea da. Herve Joncourrek zeta-harrak salerosten ditu bizitzeko. Ekialde hurbiletik Lavilledieura dakartza udaberriro, baita horrekin herritarren bizimodua ziurtatu ere. Izurrite batek hazkuntzategietako zeta-arraultzak galtzeko arriskuan jarri ostean, herriko merkatariek Herve Joncour zeta-harren bila Japoniara bidaltzea erabakiko dute. Mundua gurutzatuta Herve Joncourrek Japonian aurkituko duen hori, istorioak istorio egiten dituen haria da. Bideak, azalak, txoriak, gerra. Desirak jositako begirada bat, edo lurralde argi baten isiltasuna. Alessandro Bariccok mundu mailako arrakasta lortu zuen Zeta eleberriarekin. Dozenaka hizkuntzetara itzuli da. Bigarren edizioa du oraingo hau Igelan.

Zeruko Belardiak deitu zioten parajeari hura deskubritu zuten konkistatzaile espainiarrek, halako oparotasuna eta edertasuna zerizkion muino arteko haran hari. Alabaina, aingeruak ez baizik laborariak bizi dira bertako etxaldeetan, kezka oso lurtarrak dituztenak: lana eta jana, jolasa zein solasa, lurra nahiz larrua? John Steinbeck-ek bere luma airosaz erdiz erdi asmatzen du jende xumearen handitasuna erretratatzen, haien pozak eta larritasunak gureak ere badirelako, gu geu ere Zeruko Belardietako biztanle eta ikusle bihurtu bagintu bezala.

Silvia, Medikuntza-ikaslea, Indiara joan da boluntario, mundutik urrun dagoen ospitale batean udan lan egitera. Gurasoak eta mutillaguna aurka izan ditu erabaki hori hartzean, baina senari eta bihotz