Gerardo Markuleta

Batak ez baitu bestea kentzen, hiru atal: Iferneguan, edo nola lagun dezaketen hitzek suaren eta hotzaren minetatik babesten. Azaldu beharra eta ezinbesteko aurrera-bidea, ez negar-kantaren zigorrik. Gosari jendetsua, "maitasun" diogun horretaz, eta antzeko edo bestelako giza harremanez. Bestela ezin eta, hainbat ahotsetan: hain azaltzen du gutxi eredu erromantikoak Ertzetan presazko oharrak idatzi ohi dira, premiazkoak, ahaztu ezinekoak. Bat-bateko zalantzak, lehenbailehen norbaiti galdetu beharrekoak. Mezu zifratuetan, sekreturik larrienak; eta karmin-lapitzez, telefono-zenbakiak. Batak bestea kentzen ez duelako.

Zergatik hautsi zen aitonaren eta Enkarniren arteko adiskidetasuna? Zer ezkutatzen zion aitonak Enkarniri? Nor zen Jenobeba? Benetako sorgina ote zen? Nola gertatu zen etxeko sutea? Non dago Egia Gurutzatuen Liburua? Zer arraio da egia gurutzatuen kontu hori? Galdera hauei guztiei aurre egin behar die Asier gureak. Aitonak, mutu eta gurpil-aulki batean ezindua dagoenez, ezin dio gehiegi lagundu, baina elkarrekin abiatuko dira galdera guztien erantzunak gordeta dauzkan Liburuaren bila.

Jolas bat dago, eta ironia bera hasieratik hasten da. Liburuaren azalean horrela, izenburuaren gainean, portada bietan erromeria islatzen duen irudi oso esanguratsua dago, oso tradizionala. Ekiboko horrekin jokatzen da. Kutsu hiritarreko ipuinak dira, oso anitzak, eta honek ez du bat egiten ipuin tradizionalen ispirituarekin. Euskal arimaren erakusgarri zorrotz baina ez-fidel izan nahi dute ipuinek: euskaraz gertatzen diren ipuinak dira guztiak, euskal senaren, ispirituaren nolabaiteko ikuspegia eman nahi dutelako, ironikoki batzutan, kritikoki bestetan.

Apenas den ezer poema bat: poxpolo baten itzala eguzkipean. Poxpoloa amaitzeanatzamarra erretzeko arriskuak bere horretan dirau, hala ere.

Batak ez baitu bestea kentzen, hiru atal: Iferneguan, edo nola lagun dezaketen hitzek suaren eta hotzaren minetatik babesten. Azaldu beharra eta ezinbesteko aurrera-bidea, ez negar-kantaren zigorrik. Gosari jendetsua, maitasun diogun horretaz, eta antzeko edo bestelako giza harremanez. Bestela ezin eta, hainbat ahotsetan: hain azaltzen du gutxi eredu erromantikoak Ertzetan presazko oharrak idatzi ohi dira, premiazkoak, ahaztu ezinekoak. Bat-bateko zalantzak, lehenbailehen norbaiti galdetu beharrekoak. Mezu zifratuetan, sekreturik larrienak; eta karmin-lapitzez, telefono-zenbakiak. Batak bestea kentzen ez duelako.

Jakinaren gainean, ezjakina na-hiago askojakina baino. Bizi bakarra gutxiegi baita buruz bizitzen ikasteko. Dakiguntxoak ez, ez dakigunak adierazten gaitu ondoen. Nabigazioak, jakina, barne kostaldeetan barrena jarraitzen du. Lur umeleko paisaiak dira: gizakiok, berbak eta atxikimenduak endredatuz, ehundu ohi ditugun tratu-molde zaharberrituak. Gero, labur-laburraren esparrua: ekialdera gura gabe, haiku baino areago kaiku modukoak. Eta epigrama tankerako zenbait ziri-marra, ondoren. Azkenik baina ez atzenik, beste hainbat irrigai: zirrikituez, hauskortasunaz eta artefaktu berbazkoak egiteko grina lagagaitz honetaz.

Leer la vida / Bizitza irakurri es un poemario de Gerardo Markuleta (Oñati, 1963) publicado en edición bilingüe por Olifante. En palabras de Angel Erro en el prólogo, «Pienso ahora que la imagen del