Sabes más euskera de lo que crees, y este libro te lo demostrará. «¿Es complicado el euskera? ¿Cuando lo escuchas te parece que no entiendes nada? ¿Piensas que es un idioma imposiblede pronunciar? ¿

El presente ensayo da a conocer algunos de los resultados alcanzados en la investigación lingüística a lo largo de estosúltimos años, más concretamente en lo relacionado con los dialectos vascos.

Jimeno Jurío, José Mª )Me encanta la pluralidad cultural que enriquece a sus habitantes. Y el euskera. Por su interés científico intrínseco; por su antigüedad, por haber sido lengua de los vascones y

Tras El euskera en La Rioja, obra dedicada a explorar los posibles elementos onomasticos y toponimicos de tipo euskerico en La Rioja antigua, el presente trabajo tiene por objetivo central el estudio del mismo sustrato linguistico, aunque en una fase temporal mas avanzada: la epoca medieval y moderna.Como su propio titulo indica, Tierras, gentes y voces analiza nombres de lugar, de persona y terminos del lexico local riojano, surgidos de las desaparecidas comunidades vascoparlantes del territorio. Con este volumen de datos sobre la mesa se intenta ir incluso un poco mas alla, proponiendo un modelo interpretativo de la informacion recabada, fijando posibles areas dialectales, por lo general intimamente vinculadas con los condicionantes del relieve y las redes de comunicacion humanas.Un esfuerzo no exento de riesgos por la escasez de datos y las innumerables dificultades que surgen al indagar sobre restos con frecuencia degradados, e incluso ambiguos y de aspecto extrano, pero necesario si queremos mejorar nuestro todavia pobre conocimiento del tema.Mas allade la fiabilidad de unas teorias u otras, los prejuicios ideologicos y los muchos interrogantes que aun persisten, queda la base cierta de que La Rioja resulta ser un espacio de indudable interes cientifico para el conocimiento de la historia de los idiomas peninsulares, asicomo de la propia evolucion y origenes del euskera.

Euskara eta Sardinia hitzak elkarren ondoan ikusteak harridura sortuko dio bati baino gehiagori. Euskara eta paleosardiniera (erromatarrek isla konkistatu baino lehen Sardinian egiten zen hizkuntza) senide hurbilak izan daitezkeela da liburu honetan jorratzen den hipotesia. Ez da kontu berria. Vittorio Bertoldi hizkuntzalariak hainbat bat-etortze ikusi zituen duela ia ehun urte euskararen eta islako erromantzearen artean. Gerora hainbat izan dira gai honetan begiak jarri dituzten ikerleak. Dena dela, hil berria zaigun Eduardo Blasco Ferrer hizkuntzalari katalanak ekarri zuen iraultza: urtetako ikerketen ondorioz, toponimiari garrantzi handia emanda, oinarri sendoak jarri zizkion aipaturiko hipotesiari.Liburu honetan sakondu eta zabaldu egiten da bide hori. Lehen parteak testuinguruan kokatu nahi du irakurlea. Bigarrenak, gorosti/golosti bezalako kointzidentzia lexikalak aztertu ondoren, toponimiari begiratzen dio, eta ia bost mila sarrerako korpus batean oinarrituta, islako geografian aurkitzen diren leku-izenak aztertzen ditu, etimologiari, dentsitateari eta abarri erreparatuz, harri eta zur utziko gaituzten mapez eta argazkiz lagunduta.

Koldo Izagirrek gure hizkuntzan artseniko aztarnak aurkitu zituen bezala, Pako Aristi euskararen inguruko diskurtsoa kutsatzen duten gezurrak detektatzen saiatu da liburu honetan: euskara politizatua dagoela, ez dela modernoa, subentzionatua dagoela, erakargarritasuna falta zaiolaHorretarako mila urteko historia marrazten du, Nafarroako Erresumaren garaitik hasi eta gaurdaino euskarak jasan duen endekapen planifikatua deskribatuz.Botere hegemonikoak, berez bereizia zen lurralde bat menderatu duenean, gezurrak asmatzen baititu bere aurpegia ederresteko, eta menderatua konplexuz betetzeko. Gero gezurrok inposatzen ditu, eta guk irentsi egiten ditugu, azkenik, gezurren gainean eraikitako ekimenak antolatzeko.Liburu hau zaplazteko bat da diskurtso desideologizatuen aurpegian; kolpe bat gogoeta alienatuen mahai gainean. Astindua, eta ondoren, katarsia. Hori guztia estilo bizian idatzia, istorio, pasadizo, aipu eta gogoeta zorrotzak erabiliz.Liburu pertsonala, guztiz, baina herri baten hatsa jaso nahi duena. Aspertu behintzat, irakurle, ez zara aspertuko.

Euskal Herrian nahiko ezaguna da Wilhelm von Humboldt, preseski asko eta begirune handiz idatzi duelako euskal nazioaz eta euskal hizkuntzaz; ohikoa da, horrenbestez, euskaldunen adiskide bezala ezaugarritzea. Ospe handiko humanista horren obra, betiere, ugaria, askotarikoa eta balio unibertsalekoa da; alde horretatik, garrantzitsua bezain esanguratsua da nazioak eta hizkuntzak, berez, aparteko lekua hartzen dutela haren pentsamendu orokorrean. Kontzeptu horiek, bestela esanda, oso presente daude haren ibilbide intelektual osoan, zuzenean eta zeharka, halako moldez non gero eta garbiago ikusten duen horiek elkarrekin ulertu behar direla: nazioa, izatez, hizkuntz komunitatea da. Gaurko euskaldunok ere, beraz, asko ikas dezakegu Humboldtekin: oinarrizko printzipio bat ekartzen digu gogora hizkuntzak barrutik lotzen ditu gizakiak eta gure arazoaren muina zehazten laguntzen digu euskal arazoa funtsean nazionala da.

Juan Valter Tauliren ideietatik abiatuta, liburu honetan euskararen egungo egoera aztertzen da, baina ohikoa ez den ikuspegitik. Hizkuntzalari estoniarraren ustez, hizkuntzaren efizientziaren garrantzia ez da aski nabarmendu. Eta ez da egia hizkuntza guztiek konpetentzia komunikatibo berdina lortu dutenik beren alderdi guztietan: sintaxian, morfologian, hiztegigintzan, fonologian eta abar. Alegia, hizkuntzek muga nabariak dituzte, nahiz eta muga horiek gainditzen ahal diren, zeren hiztunek, berez, hizkuntza erraz eta eraginkorra garatzeko joera naturala baitute. Bestalde, Tauliren iritziz ere, instituzioen interbentzioa komenigarria izaten ahal da corpusari dagokionez, baldin eta zenbait alderditan hizkuntzak mugak dituela kontsideratzen bada. Helburua ez litzateke zuzentasuna, baizik eta erraztasuna eta gaitasun komunikatiboa. Liburu honetara lau idazle bilarazi ditugu: Xabier Amuriza, Iñigo Lamarca eta beste bi hizkuntzalari, Haitao Liu eta Jesus Rubio. Guztiek ideia pertsonalak badituzte ere, antzeko proposamenak aldarrikatzen dituzte: adibidez, aditzak sinplifikatzeko eta sintaxi eraginkorragoa garatzeko premia, bi baldintza horiek derrigorrezkoak baitira hizkuntza konpetente bat lortu ahal izateko.