Libros de Literatura en euskera, página 5 de 583

Gehiago jasan ez, eta, azkenerako, egin behar izan du: bi urteko harremanaren ostean, Sheenak Manu hil, eta izozkailuan gorde du. Horrela abiatzen da Laura Mintegiren nobela berria, azkena argitaratu zuenetik ia bi hamarkadara. Bikote harreman baten bilakaera ardatz hartuta, maitasunaz, identitateez eta traizioaz arituko zaizkigu pertsonaiak, hizkuntzalaria bata eta ingeniari informatikoa bestea. Oxford, Bartzelona eta Euskal Herrian barrena eramanen gaituzte, hizkuntza unibertsal baten ametsa ezinezkoa ageriko utziz, norberaren barneko eta kanpoko isiltasunak tartekatuz. Hizkuntzen artean ematen direnak bezain nabarmenak bihurtuko dira horrela beren arteko botere harremanak, ezin ulertuak eta asimetriak. Izan ere, Lacanek dioen bezala, maitatua urrunegi doanean bere buruarekiko traizioan eta engainu horretan gotortzen denean, maitasunak ez dio gehiago eusten.

Ipar poloko hegoaldean, izotz-zati eta glaziarren azpian dago munduko hazitegirik handiena. Milaka eta milaka hazi daude bertan gordeta, Lurraren lau ertzetan jasotako arroz, gari edo artoenak. Inoiz hondamendi naturalen bat edo gerrateren bat izango balitz ere. Hondamendi natural bat, demagun, ahanztura. Bada, literaturaren hazitegi bat balego, liburu honek bertan beharko luke. Orrialde hauetako lau poematatik gatoz hainbeste eta hainbeste. Txekhov-ek zioen literaturaren historiara poesia bakarrik pasatuko dela. Poeta bakar batzuek dute ahalmena lengoaia literario propio bat sortu eta harekin hizkuntza bera ere multiplikatzeko. Atxagaren mitxeleta, ziutatea, apatrida bezalako hitz eta adjektibo kalifikatiboek eta metafora liluratzaileek betirako zartatua, liburu honen irakurketa obsesibotik hasi nintzen ni idazten. Egun berrirakurrita, bere laburrean, liburu infinitua iruditzen zait. Aipaturiko poemez gainera, pasarte narratibo diferente eta zoragarriz betea. Etiopiak ia mende erdi egin duen honetan, orainetik eta oraindik, berresan ahal ditu zenbait hitz etorkizunaz ere. ANARI

Umorea da eleberri honen ardatza. Umorea literatur tratamendu egokiz egina, estilo arinez, generoaren arauekiko berritzaile, eta beste berezitasun garrantzitsu batekin: arrakasta. Giharren bat ukitu izango du liburu honek euskaldun berri edo zaharberrituen gorputzean, nork bere burua identifikatua sentitzeraino pasarteren batean edo bestean. Izan ere euskal belaunaldi baten ispilu konplexurik gabea da Kutsidazu bidea, Ixabel.

Euskal Herrian gerra aurreko urteetan hasi baina, batik bat, II. Mundu Gerra bitarteko Italian gertatzen da nobela sailkaezin hau, eta bizikleta da bi muturrak lotzen dituen aitzakia: Roman Alberdi mutikoak Euskal Herriko itzulian ikusiko du lehenengoz Gino Bartalari karrerista handia; erbestera bidalitako umea dela Frantziako Tourrean topatuko du hurrena, Alpeetako mendi bat igotzen biak, eta haren bila joango da geroago, Toskanako Ponte a Ema herrira. Txirrindulari-kontuez gainera beste gai eta pertsonaia asko aterako zaizkigu bidera ordea: film amerikarrak ezkutuan ematen dituen zinemazalea, txoriak ebanjelizatzen dituen fraidea, lehorrean geratutako marinel portuguesa, egunero ogiren batean gerezia sartzen duen okina, judua dela ezkutatu behar duen neskatza esne-saltzailea... Idazkera txinpartatsua, giro ameslaria, ukitu surrealista eta injustiziaren kontrako matxinadarako deia elkartzen dira istorio eder bezain hunkigarri honetan, literatura eta bizitza eskutik joan daitezkeela erakutsiz.

Guggenheimeko erakusketa batean ikusi du Norak itzal bat, iheska, lekuz kanpo: beste garai baten gomuta. Ondoan du Alex, galdetu arren erantzunik lortuko ez duena; ez, behintzat, berak nahi lituzkeenaren ahotik. Egun berean jasoko du Norak aitaren heriotzaren albistea, eta horrek eramanen du bikotea Noraren sorterrira, Vianara. Han, mahasti artean, galderak pilatuko zaizkio Alexi. Odolezko familian eta hautatutako familian isildutakoak, hitz erdiak eta estalitakoak zurrustan aterako dira, ardoa barrika pitzatuan nola, (H)Ilbeltza beka irabazlearen eleberri beltz honetan.

Bertold Brechtek dio bere gogoaren aurka, bortxaz, egoerak behartuta herria, familia, etxea utzi eta kanpora joan beharra duen hori, ez dela emigrantea, desterratua baizik. Ikuspuntu horrek eraman du egilea, zenbait galderaren erantzun bila. Bizitzaren emariak milaka eta milaka pertsona, familia, hara eta hona mugitzen ditu. Eta beti dago arrazoi bat atzean, beti dago istorio bat, ibai bat, bizitza horiek hara eramaten dituena: gerra, maitasuna, beldurra, esperantza... Euskal Herrira ere iritsi ziren desterratuz betetako trenak. Lur ezezagun hontara, bizibide hobearen bila zetozen milaka eta milaka emigrante familia haiek. Horietako baten istorioa da honakoa. Maletaz eta istorioz zamatuta trenetik jaitsi eta Vascongadas izeneko lur arrotz eta amiltsuan bizitzen jarri zen familia baten abentura. Egun, munduko edozein bazterretan gertatzen ari den bezalaxe, Euskal Herriaren historian berebiziko garrantzia izan duen fenomeno batean girotutako nobela da hau. Han hasi eta hemen jarraitu, lurraldeak zeharkatu eta belaunaldien zubipetatik iragan; inoiz bukatzen ez den istorioa.

Maite Artolak zuzendutako Faktoria irratsaiorako prestatutako gogoetak jaso dira liburu honetan, 2016ko udazkenean hasi eta 2020ko udara arte mikrofonoaren aurrean adierazitakoak. Irratirako pentsatuak izan zirenez, ahozkoaren kutsua dute, baina pausoz pauso garatutako saiakera baten gisa aurkezten dira hemen, egileak berridatzita eta osatuta.[Pamiela]Kilker bat bezala paratu beharra dago autopistako zangan, inork entzuten edo ulertzen ez duen mezu batekin apika, jendearen bizitza ziztu bizian doan artean. Kilkerra. Baina kilker honek gaineko hego gogortuak igurtziz egiten duen hots zolia ez da beti-batekoa. Kilkerra ikuslea eta lekukoa da, memoriaduna eta pentsamenduduna. Ez da kilker bat: gogo kritikoa da.[Joseba Sarrionandia]Zaratak estaltzen duen hotsaren bila jo genuen Atxagarengana [...] Behar zuen A-8ak kilkerraren hotsa.

Joyceren lehen maisu-lana da Dublindarrak. Ez da ipuin-bilduma soila, hamabost ipuin soltezosatua; batasuna duen liburua baizik. Ipuinak ez dira hiriko estanpa edo hiritarren karikaturabatzuk: azaleko itxuraren atzean karga osagarri eta aberasgarri da. Batek beste baten oihartzunegiten du. Hasieratik amaieraraino irakurri eta gero, nabarmen ageri dira liburuaren osotasunaeta zatiek elkarrekin duten harremana. Ordena kronologiko bat ere jarraitzen dute kontakizunek:haurtzaroko istorioak, nerabezarokoak, helduarokoak eta Dublingo bizitza publikokoak.Dublindarrak liburuan dago Hiria, kontakizunen euskarri eta magal, bere izen propio etaguzti. Eta, hirian, hiritarrak, horiek ere beren izen propioekin. Gizarte oso bat. Hain zuzen ere,Joycek salatu nahi zuen gizarte indargabetu, paralizatu eta ohiturei lotu huraxe. Joycek jendearrunt horren egunerokotasunaren akta jasotzen du ahalik eta objektibotasun handienaz, berakikusten duen bezala, eta haien jokabidearen juzkurik egin gabe.Irene Aldasorok Euskadi Saria jaso zuen 2000n, liburu honen itzulpenagatik

Tasio Ortiz de Zarate arkeologo ospetsuak kartzelan pasatu ditu azken hogei urteak, Gasteiz hiri lasaia gogor astindu zuten hilketa bitxien egiletzat jota. Ateratzeko lehen baimena eskuratzekotan denean, hilketak hasten dira berriz ere hirian. Hogei urteko bikote bat hilda agertzen da Gasteizko katedrale zaharraren inguruan, biak biluzik, biek eztarrian erle-ziztadak dituztela. Beste bikote bat agertuko da laster, hogeita bost urtekoa, Gasteizko Kordoi Etxetik hurbil.Unai Lopez de Aiala inspektore gazteak hartuko du bere gain kasua. Profil kriminaletan aditua da, eta hiltzaileari aurrea hartzeko obsesioak bizi du. Tragedia pertsonal batek galarazten dio, ordea, hilketa horiei besteetan bezala aurre egitea.Unairen metodoek bere onetik ateratzen dute Alba komisariordea, Unairen nagusia. Krimenak markaturiko harreman anbiguo batek lotzen ditu biak... Denbora, nolanahi ere, aurrera doa haien kontra, eta mehatxua nonahi ager daiteke. Zein izango da hurrengo krimena? Non agertuko da hilotza hurrengoan?Irakurlea lehen unetik harrapatzen duen eleberri beltz honetan mitologia eta kondairak nahasten dira arkeologia eta familiako sekretuekin.Dotoreziaz kontatua, konplexutasun handiko sare batean sartzen gaitu narrazioak, hipnotizaturik.

Gerra hor dabil edonon oraindik, bizitzaren eta ederra eta samurra den guztiaren aldamenetik, baina laster helduko da zirkoa. Munduaren ordu agoniko hauetan etorriko da, eta kolosala izango da. Zirkoa Alemaniatik helduko da. Letrero handi honekin: Cirque

Van Gogh margolari ospetsuaren ezkerreko belarria ikusgai jarri duen erakusketa; museoko lorezainak lapurturiko grabatuaren ezkutalekuan agertutako hilotzaren kasua; Gabonetako jaiotzak museora garraiatzean, bi tarantulek sorturiko nahasmena eta deskalabrua; koadro baten aurrean musean jolasean aurkitu eta ospitaleratutako aitonaren istorioa; mutil-lagunaren hitzordura joanda grafitigile talde batekin eta guardia zibilarekin endredatzen den neskaren abenturak eta desbenturak? Artea gai eta giro, zortzi narrazio hauetako narratzaileak eta protagonistek ertz ezberdinetatik arakatuz artearen paisaia fisiko eta emozionalak bistaratuko dituzte. Artean ezer ez da dirudiena eta (ez) dirudien horrekin jolasten den gisa artista jolastu da idazlea, fikzioa eta errealitatearen arteko jolasa eta ariketa literarioa uztartuz, margolari baten gisa, paleta koloretsua eskaintzeko irakurleari. Artearen eta sormenaren paisaiak zabalak eta kolore anitzak direlako, bertan bizi diren pertsonaiak bezala.

Xake Mate eleberri laburra da luzeraz, baina indartsua sortzen duen giroz eta intentsitatez. Nobela laburrentzako Agustin Zubikarai I. Saria irabazi duen lan honek II. Mundu-Gerraren osteko Alemaniara garamatza, bertako hiri porrokatu batean batean bizi baita pertsonai nagusi eta kontalaria: mutiko bakarti bat, gerrako miseritan hanka bat galdu eta gurpil-aulki batean dabilena. Isaeraz isil eta lotsatia, ez du interesik ez erreztasunik bere adinkideekin harremanetan sartzeko, eta xake-jojoan bilatuko du beharrezko aterpea. Hala, xakea bihurtuko du ez bakarrik denbora-pasa, baizik mundua ulertzeko modu, eta geroxeago baita borrokarako eskola ere. Trama sendo eta ongi egituratua asmatu du egileak, gerraosteko penizilina-kontrabandoa dagoela erdi-erdian, eta inguruan, berriz, Angela neskato aingerutiarra.

.

Warner gazte hitlerzale bat da gerra aurreko Alemania nazian. Sekretu handi bat gordetzen dute bere familian, eta sekretu hori ageriko egiten denean, ihes egitera behartuta egongo da Warner Europan barrena: Triestera aurrena, Frantziara gero.Lertxundik, hausnarketa eta ekintza, suspentsea eta jakin-mina elkar txandakatuz darama irakurlea oztopoz oztopo azken liluragarriraino.Eleberri honek ez du inor hotz utziko. Gogoan iltzatuta geratzekoak dira gertatzen diren gauzak, esaten diren hitzak, isiltzen direnak, eta, batez ere, bere orrialdeetan barrena aurkezten zaizkigun pertsonaia gogoangarriak eta haien historia hunkigarriak.

BEHIN BATEAN EUSKAL HERRIKO IPUINAK es un libro del autor editado por TINKOKETA. BEHIN BATEAN EUSKAL HERRIKO IPUINAK tiene un código de ISBN 84-943216-5-X, de la colección SIRIMIRI.

San Braulio Hego Amerikako herri txiki baten izena da. Hango jendea nekazaria da, hau da, lurra lantzen du. Baina lurra San Frantziskoko jaun aberatsena da eta San Braulioko jendea oso pobrea da.Egun batean, San Brauliora gizon arraro bat heldu da. Oso zaharra da eta ez dauka ondo burua. Bai, eroa da. Nor da? Nongoa da? Zertara etorri da San Brauliora? Inork ez daki, baina amona Mariak eroa maite du. Zergatik?Liburu hau ikasle askok irakurri dute eta guztiek ulertu dute. Euskara errazean idatzita dago eta zuk ere ondo ulertuko duzu. Ezagutu nahi duzu San Braulioko eroaren istorioa?

Ikasgelara mutil marokoar bat iritsi da. Said mutil azkarra eta atsegina da, eta gainera guapoa. Bigarren batxilergoko neska guztien begiak harentzako dira. Klarak bereganatu du mutila. Maitemintzea (eta maitatzea) sakrifizio eta sufrimenduarekin batzen dituen estereotipo patetikoenean elikatzen da Klara. Maitasun erromantikoa, zenbat frustrazioren iturri!Mirenek ez du gustuko guapoa delako, edo ez horregatik bakarrik. Said pertsona inteligentea eta adeitsua da, eta gainera atsegin zaio. Pertsona sentibera iruditzen zaio Mireni, eta hori bai estimatzen duela berak, Klararen konbentzionalismo klasista eta arrazistatik urrun. Mirenen hiztegian, ordea, zintzotasuna, laguntasuna, tolerantzia eta askatasuna esangura handiko balioak dira, eta bere egiten du Literaturako irakasleak iradokitakoa, alegia, batzuetan ez dagoela beste erremediorik, baina ez garela jaio sufritzeko. Bere alde du Erromantizismoaren alderik onuragarri eta ederrena. Daukaguntxoa (eta garena) hobetzeko errebeldia eta aspirazioa. Maitasunaz eta bizitzaz ari zaigu nobela; eta bide horretan sentsibilitatearen heziketak (eta arteak) eskain dezakeenaz.Ramon Saizarbitoriak, behin berriz, maisutasun narratibo eta humanoaren erakusgarri bikaina eskaintzen dio irakurle gazte eta helduari.

2011n, itxaropena lehertu egin zen herrialde arabiarretan, askatasun politikoaren eta justizia sozialaren izenean, plazaz plaza zabaldu zen iraultza, mugak zeharkatuz. Baina indarkeriak demokraziak baino azkarrago egin du aurrera. Udaberri Arabiarrak eremu antzu bihurtu dira.Zein da herrialde horien gaur egungo argazkia? Zein testuingurutan piztu zireniraultzak? Zer gertatu zen aldi berean eta eremu berean bata bestearen ondorenkateatzeko? Ekialde Hurbila, muinak eta ertzak liburua galdera horiei erantzutera dator, eta, bide batez, eremu zabal bezain liluragarri eta konplexu horretan dagoen egoerari erreparatzera, gatazken muinak eta ertzak azaltzera, geopolitikoak eta geografikoak.Bidaia hori zonaldea bertatik bertara ezagutzen duten hiru kazetariren eskutik egingo dugu: Mikel Ayestaran, Ane Irazabal eta Karlos Zurutuza. Ekialde Hurbileko maparen erradiografia mamitsua osatu eta marraztu dute.

Ikerketa eta saiakera honek irrati bidezko komunikazio-publikoaren erdigunean kokatzen ditu euskaldunak. Euskara herri mailan bizirik, baina esfera publikoan erabat mugatuta zegoen frankismoko garai zailetan, bide urratzaile izan ziren jarduera aitzindariei buruz ari gara, bereziki Loiolako Herri Irratiari buruz. Hastapen hura gaur egungo euskarazko irratigintza modernoaren ezinbesteko eskola bihurtu zen.