Libros de Narrativa en euskera, página 5 de 521

45 piezaz osaturiko bilduma eder honetan, bere jakintza zabala eta begirada zorrotza erabiliz, beste horrenbeste bidaia harrigarri egitera gonbidatzen gaitu Txilikuk, denboran zehar eta ezpazioan barrena, mundu erreal nahiz ametsezkoetan gaindi: Grezia eta Erromako mitologiak, Txinako poemak eta Arabiako lurrinak, animalia misteriotsuak zein landare bitxiak, liburu zaharren orri artetik erreskataturiko pasadizo xelebreak eta kondaira gogoangarriak, garai bateko ohitura galduak eta tresna ahaztuak, Hango eta hemengo historia eta istorioen artetik, baina, bat nagusitzen da: gizakiak imajinatu (eta batzuetan gauzatu) dituen zeruak eta infernuak, paradisuak eta haien ifrentzuak, simetria joko batean bezala asmatu izan ditugun utopia desiragarriak nahiz distopia beldurgarriak, denak ere egilearen umore sotil eta gizatasun sakonaren bahetik pasata; erudiziotik harago, maitasun eta maisutasunezko arrastoa uzten duen ariketa literario batean.

Hogeita hamazazpi urte betetzera zihoan andrea zen, bizitzaren azken mutturra kartzelako hormen artean pasatakoa. Taxitik jaitsi eta, larruzko maletari bi eskuekin helduz, Barcelonako tren geltokiaren ate automatiko bati begira gelditu zen, hain zuzen ere kristalezko superfizie hartan bere gorputz osoaren irudia azaltzen zelako. Bai, hantxe zeuden bere belaun-izterrak, bere panty beltzak; hantxe zeuden bere antezko txaketa Sidaren laxo gorriarekin eta bere buru ile motx-motxekoa. -Ez nago hain gaizki. Belaun politak dauzkat oraindik -pentsatu zuen. Bere gorputza osorik ikusteak deitu egiten zion. Kartzelako ispiluek ez zuten 40 zentimetrotik gorako luzerarik izaten.

Narrazio honetan sei orduko bidaia bat kontatzen zaigu, kartzelan lau urte egon ondoren hogeita hamazazpi urteko emakume batek egiten duena Bartzelonatik jaioterriraino, Bilboraino. Irene da bere izena, erakargarri ikusten du bere gorputza oraindik geltokiko kristalean, ilea motz-motza, antezko txaketa hiesaren kontrako laxo gorriarekin eta panty beltzak daramatza. Erretzea atsegin du edo beharrezko zaio. Partaide izan den organizazio armatua uztea erabaki du. Guztien iritzien aurka utzi du Irenek espetxea ere, eta bakardade izugarria du Bilbon bere zain.Pentsamenduz eta gorabeheraz betetako sei orduko autobus bidaia honetan, Bernardo Atxagak hitzen edertasuna sinpletzen digu eta pertsonaia nagusiaren benetako aurpegia erakusten digu, espetxean egon den emakume batena, maitasunagatik sufritu duena, eta, eragozpen guztiak gorabehera, bere bakardadeari aurre egin behar diona.Mundu errukigabeki etsai batean gizabanakoaren askatasunari egiten zaion kantua da Atxagarena. Santos Sanz Villanueva, El Mundo.Kontakizunaren zehaztasunak eta jakituriak eramaten gaituzte gauza gehiago jakin nahi izatera paregabeko pertsonaia honi buruz. Beti irakurri daiteke berriz, hala ere. New Statesman.Atxagak Gizona bere bakardadean bikain haren arrastoari jarraitzen dio Ireneren historia honekin, eta emaitza, akaso, hobea ere b...

Itsasontziaren kroskoan arreta ematen suten letra batzuk zeuden idatzita. Oso izen arraroa zen, hitz ezezagun bat. Ez zekien nola ahoskatzen zen. Winnipeg jartzen zuen eta itsasontziaren izena zen.

Egin litekeen gauza da, poema batean edo kontakizun labur batean, eguneroko hizkera erabiliz gauza arruntei buruz idatzi, eta, aldi berean, gauza horiek (aulki bat, saretak, sardexka bat, harri bat, eraztun bat), ahalmen izugarriaz, ahalmen harrigarriaz hornitu. Egin litekeen gauza da, itxuraz kaltegabea den elkarrizketa batean lerro bat idatzi eta irakurlearen bizkarrezurrean hotzikarazko dardara bat eragin (). Horixe da niri interesatzen zaidan literatura mota. Raymon Carver, On Writing

Zergatik Panpox nobelagilearen lanik biribilena da. Lagunak alde egin ondoren emakume batek bere haurrarekin bizi duen egun normal bat kontatzen digu nobelak. Goizean goizetik gosaria eman, ikastolara joan behar dela hurrengo, arratsaldean jaso... lotara eraman arte, eta protagonista bera oheratu arte egin eta burutik pasatako gogoetak dira nobelaren edukia. Txema lagunaren ausentzia oroitzapen huts baino zerbait gehiago da nobelan, emakumearen gogoeta gehienetan dago haren ausentzia. Bakardadea sentitzeko ere ia tarterik gabe dago emakumea, halakoxea baita bere bizitzaren atze-aurrea. Baina tartetxo bakan horietan isurtzen da nobelara etxetik alde egin zuen lagunaren oroitzapena. Emakumea da kontalaria, eta emakumearen sentsibilitate unibertsalenetik dago kontatuta nobela, haren sentimenduak guztionak baitira. Virginia Woolf-en Mrs. Dolloway nobelako sentsibilitatea ez dago Urretabizkaiaren nobelatik urrun. Zergatik Panpox-ek ere egun batera errenditzen du kontatutako esperientzia literarioa.

Deserrotutzat jotzen ditugu bere herritik urrun, inguru sozial eta afektibo egonkor bat lortu ezin eta noraezean dabiltzan pertsonak. Liburu honetako gizon-emakumeek, aldiz, beste deserrotze mota bat bizi dute: badute familia bat, harreman sare bat, horrek ez dakarkie bakerik ordea; galduta sentitzen dira, desoreka bat izan dezakete edo adikzioren bat akaso, azken finean, desegokiak dira gizartearen begietan. Iñaki Irasizabalek, bere aurreko ipuin bildumarekin abiarazi zuen ildo berrian sakonduz, istorio durduzagarri eta pertsonaia bizarroen sorta bat eskaintzen digu, gazte nahiz zaharrak, bere patetismoan hunkigarriak, bere bitxitasunean sinesgarriak, bere arroztasunean hurbilak; gu geu izan gintezkeenak, edo gure ondoko norbait.

Ipuin liburua da Karlos Linazasorok plazaratu berri duen hau. Dena da liburu honetan mozorro. Irakurleak ez du jakingo errealitatea eta ametsa bereizten dituen muga difuminatuan, non hasten den bizitza eta non magia, non pasioa eta non eldarnioa. Ez du deskantsurik izango 15 ipuin hauetan barrena; ezusteak astinduko dizkio bihotz-arimak, egunerokotasunaren absurdoak kinkan jarriko dizkio sinismen ustez mugiezinak. Izan ere, liburu honetan, bizitzan bezala, ezer ez baita dirudiena.

Krisi ekonomikoa, langabezia, ustelkeria, kontzientzia arazoak, giza harremanen krisia, denboraren herdoila edota belaunaldien arteko etena dituzte ardatz bilduma honetako ipuinek. Irakurleak begien aurrean ikusiko duen errealitatea grisa da, ziztrina, batzuetan itxura onekoa, baina ia beti doilorra. Gure errealitatea, hemengoa eta oraingoa. Egileak idazkera argi, minimalista, ironiko eta kritikoaren aldeko apustua egin du, eta, kontraesana dirudien arren, ipuinak "pesimismo irribarretsu" halako batez blaituak daude.Festa zapuztu eta argiak itzaltzen direnean, opariak pinuaren oinean geratuko dira, eta guk gezur bati hauspoa ematen jarrai dezakegu. Akaso, galdera ez da hainbeste norengatik edo zerengatik egiten dugun, gure erabakien ondorioak jasateko adina indar izango ote dugun baizik.Krisi ekonomikoa, langabezia, ustelkeria, kontzientzia arazoak, giza harremanen krisia, denboraren herdoila edota belaunaldien arteko etena dituzte ardatz bilduma honetako ipuinek. Irakurleak begien aurrean ikusiko duen errealitatea grisa da, ziztrina, batzuetan itxura onekoa, baina ia beti doilorra. Gure errealitatea, hemengoa eta oraingoa. Egileak idazkera argi, minimalista, ironiko eta kritikoaren aldeko apustua egin du, eta, kontraesana dirudien arren, ipuinak "pesimismo irribarretsu" halako batez blaituak daude.Festa zapuztu eta argiak itzaltzen direnean, opariak pinuaren oinean geratuko dira, eta guk gezur bati hauspoa ematen jarrai dezakegu. Akaso, galdera ez da hainbeste norengatik edo zerengatik egiten dugun, gure erabakien ondorioak jasateko adina indar izango ote dugun baizik.