Libros de Poesía en euskera, página 2 de 8

BERTSOLARI TXAPELKETEA NAGUSIA 2017 (+CD)

Bilatzen banauzulikido abstraktu surrealista batean,ipurdi masailen mozkorraldi postmoderno baten goitikan,purua den mdman eta gardena izan den Absolut Vodkan,Chefchaouenetik ekarria izan den ke oniriko urdinean,mihirik ez daukan mutiko baten ezpainen artesian,amodioengatik betirako ezabatuak diren poeten olerkietan,atxemanen nauzu []

Biluzik eta dirudienez desmodioak jota. Halaxe egin zuen Sonia Arakistainek bere bizitzako azken bidaia, Londreseko bere etxearen hirugarren solairutik jauzi eginez. Ingalaterran erbesteratu baino lehen, bere aita, Luis Arakistain, Espainiako Errepublikako enbaxadore izan zen Alemanian, nazismoaren sorrera garaian eta antifaxistentzako armak erosten lagundu zuen Frantzian, frankisten kontrako gerra piztu zenean. Giro horretan sortu zen Sonia, sorkuntza maite zuen bere alaba eta bere azken bidaiaren xerka, Fito Rodriguezek XX. mendeko poesia surrealistaren antologia eder hau apailatu du. Orriotan hainbat idazleren lanak aurkituko dituzu, Aime Cesaire, Rene Char, Joyce Mansour, Robert Rius, Jacques Prevert, Unica Zurn, Francis Martinez Picabia, Andre Breton edota Robert Desnos, besteak beste. Sarri, surrealistatzat hartu izan ohi da ulertezina dena, inkoherentzetzat daukaguna. Baina, Rodriguezek literatura garaikidea ulertzeko ezinbestekoa den mugimendu honen genealogia egiterakoan, poeta surrealista askoren konpromiso politikoa oroitarazi digu, errealitate sarri ulergaitza aldatzeko erakutsi zuten koherentzia.

Poesia

Poema hauetan puri-purian azaltzen da natura, elementu-forma hartzen duelarik zu edo niak, baina oraingo honetan badaude barrura, oso barrura, begiratzen dutenak, lanbroaren malkoan sentimenduek leku handia dutelarik. Lanbroaren malkoak isurtzen dira errekaren arranguran.

BidaiakLo egin behar dut, kontadazu ipuin batIlargi bat nahi dut eta izarrakIzar pila batKontazkidazu beren historiakBanan bananEz daukat presarikNik badakit zu ez zarela logura…

Liburu hau arte eta poesiari buruzkoa da. Veneziari buruzkoa. Gure belaunaldiko gazteok egin behar ditugun praktikei buruzkoa. Bidaiei buruzkoa.á– Abstentzioa –Nire aitona gudan ibili zeneta nire ait

Martin Etxeberriak ia 20 urte daramatza poema liburuak kaleratzen, batetik bestera sei bat urteko tartea utziz, eta oraintxe aurkezten duen Winston da azkena. Poeta heldu eta ofiziodunaren aztarnak ikus litezke lan berri honetan, baina baita egilearengan ohikoak diren ezaugarriak ere: freskotasuna eta harridura sortzeko gaitasuna, besteak beste.Egunerokotasuna da Etxeberriaren poesiaren lehengaietako bat, baina kostunbrismotik ihesi, irauli egiten du errealitate hori. Surrealismo neurtu bat da beste oinarri bat, irudimena dantzan jartzen duena. Eta horiekin batera erotismoa, erreferentzia kulturalak, umorea bizitzaren alderdi askotarikoak, begirada jolasti, zintzo eta zorrotz baten iragazkitik pasata.

Josu Goikoetxeak bere lehenengo poema liburua kaleratu du, Zer luzea negu hau. Bizitzaren erdi parean dagoen pertsonaren balantze baten antza hartzen zaio batzuetan: guraso zaharrekiko harremana ageri da, alaben erreferentziak ere bai, eta oro har bizitzari emandako begirada heldua, pasatakoen esperientziak emandako soseguarekin baina adimena errealitate berriei pizturik duenaren ernetasunarekin.Ia hogei urte dute poema zaharrenek, eta idatzi berriak dira azkenak, denak datarik gabe doazen arren. Batzuetan nahiz besteetan, sentiberatasun fin bat nabarmentzen da, dotorea, alferrikako enfasirik gabea, gauza txikiei azpildurak ateratzen dakiena eta bizitzan giltzarri diren gertaerei patxadaz eta ironiaz erreparatzen diena.

Eskatu gabeko poemaeskatu gabeko musuabezalakoa da.Baina horrela eskatuz gero,ezin diezazuket ezetzik esan.Beraz, emadazu orri txuri batea betikoa adieraztekopoema berri batidazten dizudan.

"Asteasun Pello Errota, Leitzan Lasarte, Hernanin Txirrita, Oiartzunen Uztapeide, Ahetzen Mattin, Bilbon Balendin Enbeita... Hogeita bat bertsolari dauzkagu Euskal Herrian zehar utziak, mutu. Koldo Izagirrek eskea egin die eta harriok, brontzeok, burdinok hizketan jarri zaizkio: hogeita bat monologo harro, gozo,haserre,apar. Ahots anitzez, hari finez jositako narrazio zoragarria dugu Bertsoaren Harria. Bertsolaritzaren historia puska bat irudiz, bertsoz, gogoetez, istorioz eta fikzioz. Ikuspuntu berria, liburu bakana, edizio berezia."

Poesia poetaren arabera azaltzearen tradizio sendo eta alfer samarrak abegi onez jaso ohi ditu poeten bizitzetako pasarte apartekoak, haien izaera ustez xelebre eta arauaren kontrakoak. Batak bere buruaz beste egin zuela, bestea alkoholari emana bizi izan zela opio zaleak ere aski preziatuak izaten dira poesiaren plato sentsazionalistetan. Ez alferrik, emakumezkoak izaten dira, gehienetan, pasadizo anker horietako protagonistak. Gizon jarriek ez baitute hainbeste langarik izaten poeta izateko; emakumezkoek, ordea, gutxienean, arazoren bat eduki behar izaten dute psikean (gehiegizko erromantizismoa? histeria? ameskeria?) poeta izateko.

Argitasunez beteriko liburua idatzi du Aritz Gorrotxategik, izenburuak berak iradokitzen duen moduan. Itsasoak, beroak, aisiak eta Mediterraneoko paisaiek leku nabarmena betetzen dute bertako poemetan, baina ez dira horiek gai bakarrak. Poeta kutunei egindako omenaldiak ere badira: Cesare Paveseri eta Antonio Machadori, besteak beste, baita adiskidetasunari egindako gorazarreak eta gure mundutik joandako pertsona maitatuei eskainitako oroitzapenak ere. Guztia, hitzaren doitasuna eta erritmoaren musikaltasuna mimatzen dituen espresio zainduaren bidez adierazia.

Kirmen Uribek itsas kanten eta poemen antologia pertsonal bat egin du, ahozko tradizioko altxorrak jaso eta euskal idazleen idatziekin elkarrizketan jarriz. Alde batetik ahozko kantuak eta beste batetik idatzizko poemak txirikordatu egin ditu; kantu zaharrekin hasi eta XXI. men-deko poemekin bukatu, tartean bertsoak, bertso-jarriak, kantak, poema errimatuak eta askeak tartekatuz. Hau ez da bilduma bat, sorta baizik. Itsasoaren aitzakian sortutako guztia jasotzeko hainbat liburu beharko lirateke. Kirmen Uribek hobetsi egin du liburuaren osotasuna, poemak eta kanta solteak baino. Hobetsi egin ditu kantak poemak baino, eta poema klasikoak garaiki-deen gainetik. Badago testuekin jolas egiteko gogo bat. Ez dira sarrera akademikoak, litera-rioak baino. Portua agertzen da ardatz gisa, hortik izenburua: Portukoplak, Koldo Izagirreren poema ba-ten izenburua. Eta ideia hori itsas giroko erretratu kostunbristak gainditzeko asmotik dator

Poesia vasca