Libros de Poesía en euskera, página 2 de 9

Pako Aristiren bosgarren poema liburua da Arrotz eta eder. Noiz izan gara ederrago 17 urte genituenean baino?, esan ohi da xaloki; denok baitugu mundua perfektua izan zeneko oroitzapen bat, nork berea, uste izanik zerbait irabazten edo zerbait galtzen dugula biziaroen kontrakarrean. Nolanahi ere den, poetak gogorarazten digu, arrotz garela herentzia kultural eta sozialaren menpeko bizi garen artean; eta menpekotasun horretatik askatzen garenean agertzen dela gure benetako izaera, eder bihurturik. Noiz izan gara ederrago gaur garena baino?

Ez omen dute gezurrik esaten eskuko ispiluek.Ez aintzira garbiek. Ez botila hustuek.Denetan leialenak omen dira eskuko ispiluak,egia optiko osorik eskaintzen ez badute ere.Gerta liteke sakelan edota poltsandaramagun ispilutxoa teman ibiltzeaez dakusagun (geure) alderdiren batekin.Eta gezurretan ari zaigula iruditzea.Ez omen dute isla bera isurtzen eskuko ispiluek.Ez aho arrotzek. Ez isiltasun ezagunek.Nire mirailtxo hauek, adibidez,biluzik dabiltza zuen begien aurrean.Lasai aukeratu, hortaz,nola agertu,zeri erreparatu,zeinetan ikusten duzuen zeuen burua hobekien.

Aldi honetako bataz besteko maila hein bat apalagoa bada ere, izan dira irabazletzat jotzeko moduko zenbait lan. Egin ohi diren hautaketa jarraituen ondorioz, 3 lan gelditu dira finalista: Koma komunak, Linbotarrak eta Talaiatik begira. Hiruen arteko aldekoak eta kontrakoak aztertu eta eztabaidatu ondoren, epai-mahaiak, azkenean, Linbotarrak lana jo du irabazletzat.Linboaren metaforak besterik iradoki balezake ere, ez da hemen aingeru konturik batere. Aitzitik, arras kontu mundutarrak dira poemotan jorratzen direnak, eguneroko jokabideetatik hasi eta kritika sozial eta politikorainoko esparru guztian. Askotarikoak dira irudi poetikoak, erreferentzia eta estilo arras desberdinetakoak, eta gehienetan ageriko loturarik gabe, collage moduan uztartuak. Bestalde, ez dira gutxi poemotan agertzen diren ukitu surrealistak, eta poemategiak dezente du pop-etik edo are poesia filosofikotik ere. Ororen buru, hizkera eta irudi zuzenak erraz biltzen du irakurlea poetak egiten duen barne bidaira. (Epaimahaiaren aktatik)

Harridura izan zen lehenengo, munduak eskaintzen duen ikuskizunaren aurrean. Gogoeta hurrena, bizitza ulertu ote litekeen, edo ez. Eta poesia etorri zen azkenik, mikroskopio bat bezala, gauzen alderdi txikienak jasoz agian osotasun bat erdietsiko duen itxaropenarekin. Jakintsuak esan zuen bezala, gauza gutxi behar dira bizitzeko: osasuna, ardo kopa bat ilunabarrean, lagun bat ondoan. Eta poesia, gaineratuko genuke. Bizitza ulertzen bakarrik ez, gozatzen ere laguntzen duelako. Hartu liburua, gorde patrikan, eta abiatu zaitez bidean.Maitatu zure egunak:laster desagertuko dira.Maitatu zure orduak, minutuak,zeruak eta neguak.Zu asko ohartu gabeiragaten dira,pentsamenduetan galdurikzabiltzan bitartean.

.

Berrogeita hamar urtetik gora hiltzen hasten gozak. Esaldi hori bota zidan lagun batek hil hurrenean zegoen beste bati bisita egitera joan ginela. Seguruenik, arrazoia zuen; beraz, ni hiltzen hasia dagoen gizonezkoa naiz. Hori horrela, esku artean dituzun Hondar Aleak hiltzen hasia den gizonezko baten bizimoduaren bizitza-atalak dira, aleak, sentipen-aleak: norberaren itzalak, gorrotoak, beldurrak eta zalantzak, lotsa ahoz ez aitortuak, maitasun galduak eta desmaitasunak, gurasoekin izan gabeko harremanen mina edo bizitzari zentzua ematen dion heriotza ulertzeko ahalegina. Bizitza baten hondarrak, bihotzetik gogora eta gogotik paperera igaro direnak; ezinegonetik baretasunerantz egindako bidean azaldu diren sentipen-aleak; sekula itzuliko ez direnak. Gerora begira etortzekoak diren aleek eratuko ahal dute betiko atseden leku izan litekeen hondartza barea!Neure soin eta sena aterpe eta abaro bihurtu direlakosumatzen dut nire udagoienalakuaren ur-azalean -zintzotasun gordinaren eredu-ispilatzen denile zilarreztatuan,adimenaren bazterren batean gorde nuen irudi gazteari uko eginez,nire borondateari entzungor eginez.

Eskatu gabeko poemaeskatu gabeko musuabezalakoa da.Baina horrela eskatuz gero,ezin diezazuket ezetzik esan.Beraz, emadazu orri txuri batea betikoa adieraztekopoema berri batidazten dizudan.

Narrativa en euskera

ANNE SEXTON ANTOLOGIA

ZERUMUGAN BEZALAGainezka egiten duen hodeia(surrealismo-gaindosia ihes-puntuan)eta azpianharrizko lauza(bertatik bertarako egunerokotasuna,behekoa eta barrukoa).Erdiansorbalden gainean kaleak daramatzaneskuoihal espresionista,erakusleiho batetik bestera doanaeta zerrenda baliogabetua dena.Zeta basatiz egindako pintzelkada.Hunkitu, jantzi eta murtxikatzen nauenespazio zunda.

Poesia

Egileak Pekinen emandako ikasturtean ondutako poemategia, modu inpresionistan, baina barne-inpresioak, sentipenak, egoerak, trebeki lotuz kanpo-inpresioekin, ikusitakoarekin edota gertatutakoarekin. Modu erraz, zuzen eta freskoan. Elipsiren erabilerak ekialdeko poesiaren aire bat ematen dio, sintonian darabilen gaiarekin. Surrealista ukitu bat ere bai. Kanpo -eta barne- paisaiaren uztarketan ondutako lehen poesia-lana.

Biluzik eta dirudienez desmodioak jota. Halaxe egin zuen Sonia Arakistainek bere bizitzako azken bidaia, Londreseko bere etxearen hirugarren solairutik jauzi eginez. Ingalaterran erbesteratu baino lehen, bere aita, Luis Arakistain, Espainiako Errepublikako enbaxadore izan zen Alemanian, nazismoaren sorrera garaian eta antifaxistentzako armak erosten lagundu zuen Frantzian, frankisten kontrako gerra piztu zenean. Giro horretan sortu zen Sonia, sorkuntza maite zuen bere alaba eta bere azken bidaiaren xerka, Fito Rodriguezek XX. mendeko poesia surrealistaren antologia eder hau apailatu du. Orriotan hainbat idazleren lanak aurkituko dituzu, Aime Cesaire, Rene Char, Joyce Mansour, Robert Rius, Jacques Prevert, Unica Zurn, Francis Martinez Picabia, Andre Breton edota Robert Desnos, besteak beste. Sarri, surrealistatzat hartu izan ohi da ulertezina dena, inkoherentzetzat daukaguna. Baina, Rodriguezek literatura garaikidea ulertzeko ezinbestekoa den mugimendu honen genealogia egiterakoan, poeta surrealista askoren konpromiso politikoa oroitarazi digu, errealitate sarri ulergaitza aldatzeko erakutsi zuten koherentzia.

.

lruña Hiria Poesia Sariketaren epaimahaia Nafar Ateneoaren Iruñeko egoitzan batzartu da. Ines Castiella Imaz andreak, Unai Pascual Loyarte jaunak eta Nafar Ateneoko euskara eleduna eta idazkari Josu Jimenez Maiak aho batez erabaki dute sariketara aurkeztu diren 18 idazlanetatik Bidaia (h)ariketak izenekoari lehen sari bakarra ematea.

Urtetan editore izan ondoren, bere lehen sorkuntza-lana kaleratu du Mikel Sotok, kontzientzia politikoa iratzartzea, borroka-urteak, atxilotze, tortura eta kartzelaren esperientziak kontatzen dituena, pasioz bezainbateko sintzeridadez, belaunaldi baten ametsak eta porrotak erretratatuz

Ni eta Gu, horra bizitza osoan gizakiak bizi duen dikotomia, batzuetan erosoa, besteetan gatazkatsua. Haurtzaroan eman zaion informazioarekin borroka egin beharko du gero, ahots propio bat aurkitu arte, begirada berriak, gogoeta iturri ezberdinak. Eta guztiaren lekuko erraldoia, itsasoa, haren inguruan umotu diren bizitzen kronikak poetari inspiratu dizkion presentzia infinitua, agortezina.Barkamena eskatu behar dizuetmende guztietako arrantzaleei,itsasoaren garratzikezagutu gabeitsasoaz idazteraausartzen naizelako.Zer jakingo du horrek!Hitzak josten soilik;ba ote dakiantxoa eta sardina bereizten?Ni ere, zuek bezala,albarekin esnatzen naizeta ostantzarekin oheratzen.Utz iezadazuezuen mahaian esertzen,zuekin kafe bat hartuzdiosala egitenegunsentiari.